Page Text
________________
३४५
सुधा टीका स्था०६ सू०२६ जीवानां दिशोगत्यादींश्च निरूपणम् न्त्यादयः षट्स्वेव दिक्षु भवन्तीति पडू दिशः मोक्ताः । यद्वा-पट्स्थानकानु. - रोधेन पडेव दिश उक्ताः । सम्पति गत्यादिकं प्ररूपयति-' छहिं दिसाहिं' इत्यादिना । जीवानाम् अनुश्रेणिगमनात् पूर्वादिभिः पड्भिदिग्भिः गति:उत्पत्तिस्थानगमनं प्रवर्तते भवति ॥ १ ॥ एवम्-जीपानाम् आगतिः उत्पत्तिस्थानागमनं षड्भिदिभिः प्रवर्तते । गतिरागतिश्चेति द्वयं प्रज्ञापकापेक्षया पूर्वादिदिशाश्रितं बोध्यम् ॥ ३ ॥ तथा-व्युत्क्रान्तिः-उत्पत्तिस्थानप्राप्तस्य जीवस्य उत्पत्तिः । साऽपि जुगतौ पःस्वेव दिक्षु भवति ॥ ३॥ तथा आहारोऽपि पड्हुआ इसलिये दिशाएँ ६ ही कही गई हैं । अथवा-जीवों की गति एवं व्युत्क्रान्ति आदि छह ही दिशाओं में होती है इसलिये छह ही दिशाएँ कही गई हैं। अथवा-बट स्थानक के अनुरोध से ही छह दिशाएँ कही गई हैं । अब गत्यादिककी प्ररूपणा सूत्रकार करते हैं-"छहिं दिसाहिं " इत्यादि जीवों की गति श्रेणिके अनुसार होती है इसलिये वे पूर्वादि छह दिशाओं से होकर ही अपने अधिष्ठित स्थान से उत्पत्ति स्थानके प्रति गमन करते हैं १ इसी प्रकार से जीवोंकी आगति उत्पत्तिस्थानके प्रति आगमन भी छह दिशाओं से ही होता है । तात्पर्य यही है कि गति और आगति ये दोनों ही जीवों की प्रज्ञापक स्थान की अपेक्षा से पूर्वादि दिशाओं के आश्रित होती हैं । तथा-व्युत्क्रान्ति-उत्पत्तिस्थानमें प्राप्त जीव की उत्पत्ति भी ऋजुगति के होने पर छह ही दिशा
ओंमें होती है ३ तथा आहार भी छह ही दिशाओं से होता है। કહેવામાં આવી છે અથવા-જીવની ગતિ અને વ્યુત્કાન્તિ આદિ ૯ દિશાએમાં જ થાય છે, તે કારણે દિશાઓ છ જ કહેવામાં આવી છે અથવા છે સ્થાનકનો અધિકાર ચાલતું હોવાથી અહીં ૬ મુખ્ય દિશાઓનું જ કથન કરવામાં આવ્યું છે. હવે સૂત્રકાર ગતિ આદિની પ્રરૂપણ કરે છે –
"छहि दिसाहि" त्याह
જીવની ગતિ શ્રેણિ અનુસાર થાય છે, તેથી તેઓ પૂર્વાદ છ દિશાએમાં થઈને જ પિતાના અધિષિત સ્થાનમાંથી ઉત્પત્તિસ્થાન તરફ ગમન કરે છે. ૧ એ જ પ્રમાણે જીવોની આગતિ-ઉત્પત્તિસથાન તરફ આગમન પણ ૬ દિશાઓમાંથી જ થાય છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે જીવની ગતિ અને આગતિ આ બંને પ્રજ્ઞાપક સ્થાનની અપેક્ષાએ પૂર્વાદિ દિશાઓને આશ્રિત હોય છે ૨તથા વ્યુત્ક્રાન્તિ-ઉત્પત્તિસ્થાનને પ્રાપ્ત જીવની તે ઉત્પત્તિસ્થાનમાં ઉત્પત્તિ–પણ બાજુ ગતિના છએ દિશાઓમાં જ થાય છે. ૩૫
स्था०-४४
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |