________________
सुघाटीका स्था. ६ ₹१० ११ जीवानां दुर्लभपर्याय विशेषनिरूपणम्
ફળ
तथा - सुकु = ऐक्ष्वाकादौ कुले प्रत्यायातिः जन्म सुलभा न भवति । उक्तंच" कार्यक्षेत्रोत्पस, सत्यामपि सत्कुलं न सुलभं स्यात् ।
सच्चरणगुणमणीनां, पात्र प्राणी भवति यत्र ॥ १ ॥ " इति ।
इति तृतीयं स्थानम् ।
तथा -- केवलिमाप्तस्य तीर्थकर प्ररूपित्तस्य श्रवणता - श्रवणं न सुलभा भवति । तदुक्तम्-
44
धर्मस्य श्रवचारित्रलक्षणस्य
सुलहा सुरलोग सिरी, रयणायरमेहला मदी सुलहा | निकुइहजणियक, जिणवयण सुईजए दुलहा || १ | "
छाया -- सुलभा सुरलोकश्रीः, रत्नाकरमेखळा सही सुलभा ।
निति सुखजनितरुचि निवचनश्रुतिर्जगति दुर्लभा ॥१॥ इति । इति चतुर्थ स्थानम् ।
प्रवीणता इस आर्य क्षेत्र में ही प्राप्त होती है, आर्यक्षेत्र में २५ || क्षेत्रही कहे गये हैं । ऐचाकु आदि कुलमें जन्म लेना सुलभ नहीं है, सो इसके लिये ऐसा कहा गया है-" आर्यक्षेत्रोत्पत्ती " इत्यादि ।
जीवको मनुष्य की प्राप्ति हो जाने पर और आर्य क्षेत्रमें जन्ममिल जाने पर भी ऐक्ष्वाकु आदि सत्कुल में (उत्तम) जन्म मिलना सुलभ नहीं है- क्योंकि सम्यक् चारित्र रूपी गुण मणियोंका पात्र यह जीव सत्कुलमेंही बनता है, केवल प्रज्ञप्त - तीर्थंकर कथित श्रुतचरित्र रूप धर्मका सुनना महादुर्लभ है - सो कहा है
"1
सुलहा सुरलोगसिरी " इत्यादि ।
देवलोकी लक्ष्मीका मिलना सुलभ है, जिसका मध्यभाग रत्नोंकी खनिसे भरा पडा हो ऐसी भूमिका मिल जाना भी सुलभ है, परन्तु કરવાની પ્રવીણતાની પ્રાપ્તિ તે આ ક્ષેત્રમાં જ થાય છે. એવા આ ક્ષેત્ર ૨૫૫૫ કહ્યાં છે. અક્ષ્વાકુ આદિ કુળમાં જન્મ થવા, તે પણુ સુલભ નથી. કહ્યું પણ छे" आर्यक्षेत्रोत्पत्तौ ” इत्यादि
જીત્રને કદાચ મનુષ્ય ભવ પણ મળી જાય, આ ક્ષેત્ર પણ મળી જાય, છતાં પણ અવાકુ અહિ સત્કલમાં જન્મ થવે સુભ નથી, સત્કલમાં જન્મેલે જીવ જ સમ્યક્ ચારિત્ર રૂપ મણિએને પાત્ર મને છે.
કેવલી પ્રજ્ઞસ—તી કર પ્રરૂપિત શ્રુત ચારિત્ર રૂપ ધર્મોનું શ્રવણ તા તેથી પણ વધુ દુલ ભ ગણાય છે. કહ્યું પણ છે કે “ सुलहा सुर लोग सिरी " त्याहि દેવલાકની લક્ષ્મીની પ્રાપ્તિ સુલભ ગણાય છે, રત્નાથી ભરપૂર ભૂમિભાગ (ખાણુ) ની પ્રાપ્તિ પશુ સુલભ ગણાય છે, પરન્તુ જીવને મુક્તિના સુખમાં
