________________
सुधाटीफा स्था० ५ उ०२ सू०३ गुरूप्रायश्चित्तनिरूपणम्
"संति मे सुहुमा पाणा, तसा अदुव थावरा । जाओ राओ अपासतो, कहमेसणियं चरे ॥१॥ उदउल्लं बीयसंसतं, पाणा निवडिया महि । दिया ताहि विवज्जिज्जा, राओ तत्थ कह चरे ॥२॥ एयं च दोसं दण, नायपुत्तेण मासियं ।
सव्याहारं न सुंअंति, निग्गंथा राइभोयणं ॥३॥ छाया -सन्ती मे सूक्ष्माः प्राणाः सा अथवा स्थावराः ।
याद रात्रौ अपश्यन् , कथमेपणीयं चरेत् ॥१॥ उदका वीजसंसक्तां प्राणा निपतिता महीम् । दिदा तान् विवर्जयेत् , रानौ तत्र कथं चरेत् ॥२॥ एतं च दोषं दृष्ट्वा ज्ञातपुत्रेण भापितम् ।।
सर्वाहारं न भुञ्जते निर्ग्रन्या रात्रिभोजनम् । ३॥ इति । जो भोजन रात्रि में किया जाता है, वह भावकी अपेक्षा रात्रि भोजन है, रात्रिभोजनमें दोष इस प्रकार कहे गये हैं
“ संतिमें सुहमा पाणा" इत्यादि ।
रात्रिमें सूक्ष्म उस जीव और स्थावर जीव दृष्टिपथ नहीं होते हैं, अतः अहिंसा व्रतकी रक्षा करनेवाले मुनिजन उसमें भिक्षावृत्ति नहीं करते हैं । पानीसे आई हुई एवं घीजसे युक्त हुई भूमिमें प्राणी बहुतसे गिरते रहते हैं, अत: दिलमें तो उनका बचाव हो जाता है, परन्तु रात्रि में इनका बचाव नहीं हो सकता है, इस प्रकार के इस दोषको देखकर सातपुत्र महावीरने रात्रि में भिक्षावृत्तिका और रात्रिके भोजनका त्याग करना कहा है। આવે છે, તેને ભાવની અપેક્ષાએ રાત્રિ જન કહે છે રાત્રિભોજનના આ प्रमाणे या ४ा छ-" सति मे सुहमा पाणा" त्याह
રાત્રે સૂકમ ત્રસજી અને સ્થાવર જ દષ્ટિગોચર થતાં નથી તેથી અહિંસા વ્રતની રક્ષા કરનારા મુનિજને રાત્રે ભિક્ષાવૃત્તિ કરતા નથી. પાણીથી ભીની થયેલી અને બીજથી યુક્ત બનેલી ભૂમિમાં ઘણું જ આવી પડતાં હોય છે દિવસે તો સાવધાનીપૂર્વક ચાલવાથી તેમની રક્ષા થઈ જાય છે, પણ રાત્રે તે તેઓ નજરે જ નહીં પડતા હોવાથી તેમની વિરાધના થઈ જાય છે.
આ પ્રકારની પરિસ્થિતિને વિચાર કરીને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે રાત્રે ભિક્ષાવૃત્તિ માટે ફરવાને અને રાત્રિભૂજન કરવાને નિષેધ કર્યો છે. તથા
