Sthanang Sutram Part 04

SR No.: 009310
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1965
Total Pages: 773
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_sthanang
File Size: 43 MB

Page 241

सुघाटीका स्था०५७०३०८ कायादेर्धमोंपकरणतानिरूपणम्
૫૭
तथा - मित्रनिधिः- मेयति-स्नियतीति नि= सुन्, तचतनिधिश्चेति । अर्थादि साधने साहाय्यकरणेन मित्रस्यानन्दजनकत्वात् निधित्वम् । तदु'कुतस्तस्यास्तु राज्यश्री, कुतस्तस्य मृगेक्षणाः ।
((
J
यस्य शूरं विनीतं च नास्ति मित्रं विचक्षणम्ः " ॥ १ ॥ इति । इति द्वितीयो निधिः २ |
तथा - शिल्पनिधिः- शिल्पं = चित्रादिविज्ञानं तदेव निधिः- शिल्प - निधिः । शिल्पं च विद्याया उपलक्षणम् । तेन विद्यापि निधिरिव पुरुषार्थसाधकत्वाद् बोध्या ।
तप और दान से उत्पन्न हुआ पुण्य परलोकमें जीवों को सुख देनेघाला होता है, परन्तु शुद्धवंश में उत्पन्न हुई संतति परलोक एवं इहलोक दोनों लोकों में आनन्द देनेवाली होती है ।
इस प्रकार की यह पुत्ररूप निधि पहिली लौकिक निधि है । जो स्नेह करता है, वह मित्र सुहृत् है । सुहृत रूप जो निधि है, वह सुहृत् निधि है । मित्रको जो निधिरूप कहा गया है, उसका कारण यह है, कि वह अर्थादिके साधन में सहायता करनेसे आनन्दजनक होता है । कहा भी है- " कुनस्तस्यास्तु राज्यश्रीः " इत्यादि ।
जिसको शुर विनीत एवं विचक्षण मित्र नहीं है, उसको कहांसे तो राज्यश्री हो सकती है, और कहांसे मृगेक्षणा- मृग के जैमी नेत्रबोली प्राणप्यारी हो सकतीं है । इस प्रकारकी यह द्वितीय निधि है ।
चित्रादिके विज्ञानका नाम शिल्प है, यह शिल्लरूप जो निधि है, वह शिल्पनिधि है । शिल्प यह विद्याका उपलक्षण है, इससे पुरुषा
તપ અને દાન કરવાથી પ્રાપ્ત થતુ પુણ્ય તા જીવને પરલે કમા જ સુખદાયી થાય છે, પશુ સુપુત્ર તેા આલેક અને પરલેાક રૂપ બન્ને લેકમાં સુખદાયક થઈ પડે છે. આ પ્રકારના આ પુત્રરૂપ નિધિને પહેલે લૌકિક નિધિ હ્યો છે. (૨) નિત્રને ખીજા લૌકિક નિધિરૂપ કહ્યો છે. જે સ્નેહ કરે છે તે મિત્ર-સુત્ છે. એવા મિત્રરૂપ નિધિને મિત્રનિધિ અથવા સુહૃનિધિ કહે છે મિત્રને નિધિરૂપ કહેવાનુ કારણ એ છે કે તે અર્ધાંદિની પ્રાપ્તિમાં સહાયક ખનતે હેાવાથી આનંદદાયક થઈ પડે છે. કહ્યું પણ છે કે :
ic Hatatung nzaef: Full
જેને શૂર, વિનીત અને વિચક્ષણ મિત્ર હાતા નથી તેને રાજ્યશ્રીની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થઈ શકે અને મૃગના જેવા નયનવાળી પ્રાણપ્યારી પણ કેવી રીતે સભવી શકે! આ પ્રકારના આ ખીન્ને લૌકિકનિધિ કહ્યો છે. (૩) શિલ્પનિધિ—ચિત્રાદિના જ્ઞાનનું નામ શિલ્પ છે. આ પ્રકારના શિલ્પરૂપ જે નિધિ છે તેને શિપનિધિ કહે છે, શિલ્પ' પદ્મ વિદ્યાનું* ઉપલક્ષણ
स्था०-२८