________________
सुंधा टीको स्था०४ उ०२ सू० ६८ जम्दीपस्थ अन्तरदीपनिरूपणY ७५५ इत्यं क्षुद्रहिमवतश्चतसृषु विदिक्षु एकोरुकादयश्चत्वारोऽन्तरद्वीपा भवन्ति, इति । तेषु चतुर्विधा मनुष्या वमन्ति, सूत्रे' चतुर्विधा' इति बहुवचनेन निर्देशस्तु द्वीपसमुदायगतबहुलापेक्षया न तु प्रतिद्वीपमपेक्ष्येति, अतः क्रमेण तेऽन्तरद्वीपेषु योजनीयाः, तत्रस्था मनुप्या एकोरुकादिद्वीपसमानामान एव भवन्ति । ते च पुरुषा दर्शने स्वरूपतो मनोहाः सुन्दाङ्गोपाङ्गा भवन्ति ।१।
इति प्रथमद्वीपनिरूपणा १॥
अथ द्वितीयद्वीपनिरूपणा २" तेसि णं दीवाणं " इत्यादि-तेपाम्-एकोलकादीनां द्वीपानां चतसृषु विदिक्षु-ऐशान्याग्नेयीनैत्रतीयायव्यासु प्रतिविदिक लक्षणसमुद्रं चत्वारि योजनशतान्नुल्लङ्घन्य चतुर्योजनशताऽऽयामविस्तारा हयकर्णादयश्चत्वारोऽन्तरद्वीपास्तन्नामान एव तत्र मनुष्या अपि परिचसन्ति, इति बोध्यम् । एवं येषां द्वीपानां यावये चार अन्तरदीप हिमवान् पर्वतकी चार विदिशाओंमें हैं। इन अन्तरदीपोंमें चार प्रकारके मनुष्य रहते हैं। __ यहां जिन जिन नामों के अन्तरद्वीप कहे गये हैं। वहां उन्हीं नामोंसे प्रसिद्ध मनुष्य रहते हैं, ये देखने में मनोहर होते हैं और रूपसेभी मनोहर होते हैं । इनके अङ्गा-उपाङ्ग सुन्दर होते हैं १ इन एकोरुक आदि दीपोंकी चारों विदिशाओमें ईशान, अग्नि, नैतो, वायव्या कोन इनमें से प्रत्येक विदिशामें लवण समुद्रको चारसौ योजन उल्लंघन करके चारसौ योजन के आयाम विस्तारवाले हयकर्ण आदिक चार अन्तरद्वीप हैं, इनमें-इन्हींके जैसे नामचाले मनुष्य रहते हैं। इस प्रकारसे द्वितीय નામના બીજા ત્રણ અંતરદ્વીપ છે. એવાં તે ચાર અંતરીપ હિમવાનું પર્વ તની ચાર વિદિશાઓમાં (ઈશાનાદિ ખૂણાઓમાં) છે. તે અંતરદ્વીપમાં ચાર प्रा२ना मनुष्य से छ. “ चतुर्विधा." मी महुवयनतुं ५४ प्रत्येदीत મનુષ્યની અપેક્ષાએ વપરાયું નથી, પણ ચારે દ્વીપના સમુદાયના મનુષ્યો માટે વપરાયુ છે. ત્યાં જે નામના પ્રીપે કહ્યા છે, એ જ નામથી ઓળખાતા મનુષ્ય રહે છે તેમને દેખાવ મનહર હોય છે, તેઓ મનહર રૂપ સંપન્ન અને અંગોપાંગની સુંદરતાવાળા હોય છે.
એકેક આદિ ચાર આંતરદ્વીપની વિદિશાઓમાં ઈશાન, અગ્નિ, નૈઋત્ય અને વાયવ્યમાં, લવણું સમુદ્રને ૪૦૦-૪૦૦ એજન પાર કરીને આગળ જવાથી ૪૦૦-૪૦૦ જનની લંબાઈ પહેળાઈવાળા હયકર્ણ આદિ ચાર અંતરદ્વીપ આવે છે. તે અંતરદ્વીપમાં તેમના જેવા જ નામવાળા મનુ રહે છે