________________
सुधा टीका स्था० ४ उ.२ सू०६० मानुषोत्तरपर्वतस्य कूटनिरूपणम् ७३१
छाया-मानुषोत्तरस्य खलु पर्वतस्य चतुर्दिशि चत्वारि कूटानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-रत्नं १, रत्नोच्चयं २, सर्वरत्नं ३, रत्नसंचयम् ४ । सू० ६० ॥
टीका-" माणुसुत्तरस्से " त्यादि
मानुपोत्तरस्य खलु पर्वतस्य चतुर्दिशि चतसृणां दिशां समाहारश्चतुर्दिक तस्मिश्चतुर्दिशि, सूत्रे प्राकृतत्वादनुस्वारः चतसृषु दक्षिणपूर्वादिषु दिक्षु चत्वारि कूटानिशिखराणि प्रज्ञप्तानि, इह दिग्ग्रहणे विदिशां ग्रहणं, चतुषु कोणेष्वित्यर्थः । तानि कूटानि दक्षिणपूर्वादिदिक्रमेण निरूपयन्नाह-तद्यथेति, रत्नं तदाख्यं कूटं रत्नकूटमित्यर्थः, तच दक्षिणपूर्वस्यां दिशि-अग्निकोणे दक्षिणदिग्वति सुपर्णकुमारेन्द्रस्य वेणुदेवस्य निवासस्थानम् १, ___ तथा दक्षिणपश्चिमदिगन्तराले-नैतकोणे रत्नोचयं-तदाख्यं कूटं रत्नोच्चयकूटमित्यर्थः, तच्च वेलम्ब सुखदमिति नामान्तरमपि मजते, तस्कूटं वेलम्बस्य दक्षिणदिग्वति वायुकुमारेन्द्रस्य वर्तते २, ___ तथा-पूर्वोत्तरस्यां दिशि-ईशानकोणे-सर्वरत्नं-सवरत्नकूट, तच्च उत्तरदिग्यत्तिनो वेणुदालिनामकसुपर्णकुमारेन्द्रस्य बोध्यम् ३, टीकार्थ-पुष्कराईक्षेत्रमें मानुषोत्तर पर्वतके चारों दिशाओंमें चार कूटहैं, यहाँ दिशापदसे पूर्वादि चार दिशाएं भी ली गई हैं। इसी तरहसे चारों दिशाओं और विदिशाओंमें ये चार कूट फैले हुवे हैं । रत्नकूट दक्षिण पूर्वदिशामें अग्निकोणमें है । यह दक्षिण दिग्वर्ती सुपर्णकुमारेन्द्र वेणु. देवका निवासस्थान है १, तथा दक्षिण-पश्चिममें नैनकोणमें रत्नोच्चय कूट है। इसका-" वेलम्चसुखद " भी नाम है, यह छूट दक्षिण दिग्वर्ती वायुकुमारेन्द्र वेलम्बको है २, तथा-पूर्वोत्तरमें-ईशानकोणमें सर्वरत्न कूट है, यह उत्तरदिग्वर्ती वेणुदालिक सुपर्णकुमारेन्द्रका है ३, पश्चिमो. 1 ટકાથ–પુષ્પરાધ ક્ષેત્રમાં માનુષેત્તર પર્વતની ચારે દિશાઓમાં ચાર ફૂટ છે. અહીં દિશાદ દ્વારા પૂર્વાદિ ચાર દિશાઓ અને વિદિશાઓ પણ ગૃહીત થઈ છે. આ રીતે ચાર દિશાઓ અને વિદિશાઓમાં તે ચાર ફૂટ ફેલાયેલા છે દક્ષિણ-પૂર્વ દિશામાં (અગ્નિકેણમાં) રત્નકૂટ આવેલું છે. તે દક્ષિણ દિશાવર્તી સુપર્ણકુમારે વેણુદેવનું નિવાસસ્થાન છે. દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં (નૈઋત્યકેણમાં) ર ચય કૂટ આવેલું છે. તેનું બીજું નામ “વેલમ્મસુખદ” છે આ ફૂટ દક્ષિણ દિશાવતી વાયુકુમારેન્દ્ર વેલમ્બનું નિવાસસ્થાન છે પૂર્વોત્તરમાં (ઇશાન કેણમાં) સર્વરનકૂટ આવેલું છે. તે ઉત્તરદિગ્વતી વેણુદાલિક નામના સુપર્ણ કુમારેન્દ્રનું નિવાસસ્થાન છે. પશ્ચિમોત્તરે (વાયવ્યકોણમાં) રત્નસંચય ફૂટ