Page Text
________________
૭૬
स्थानाङ्गसूत्रे
तथा - सङ्ग्रहैककः- सङ्ग्रहणं सङ्ग्रहः समुदायः स एवैककः सङ्ग्रहैककःएकःसङ्ग्रह इत्यर्थः, यथा एकः शालिरिति, शालिसमुदायाश्रयणेनैकवचनान्तशालिशब्दोऽत्र प्रवर्तते, तथा नैकोऽपि शालिः शालिरित्युच्यते, बहवोऽपि शालयः शालिरित्युच्यते, लोके तथाव्यवहारदर्शनात्, लोके सम्पन्नः शालिरिति कथनेन शालयः सम्पन्ना इत्यर्थः स्फुटति |8|
" संग्रहैकक " - - संग्रह नाम समुदायका है, संग्रहरूप जो एकक है वह संग्रहैकक है, जैसे " एकाशाली : " कहने से शालि समुदाय के आश्रय से एक वचनान्त शालि शब्दका प्रयोग होता है । तथाच - एकभी शालि शालि कहलाता है और अनेक भी, क्योंकि लोक में ऐसा व्यवहार देखा जाता है। ऐसा भी अर्थ स्फुट होता है ४ ।
तात्पर्य यह है कि- द्रव्य, अ-आ आदि अक्षर, मनुष्य आदि पर्याय और समुदाय ये सब अनेक हैं । जीव अजीव आदि द्रव्य हैं, अ-आ आदि वर्णमाला के अक्षर हैं १. मनुष्य आदि पर्याय हैं २, और अनाज आदि अनेक वस्तु हैं ३ । परन्तु जीव अजीव आदि एक द्रव्य हैं। इस लिये एक एकद्रव्यकी अपेक्षासे होता है, अतः वह द्रव्यैकक है । दूसरा एक मातृका पदकी अपेक्षासे होता है । क्योंकि जितने भी वर्ण हैं, मातृकापद के अन्तर्गत हैं, अतः वह मातृकापदरूप एकक है । तीसरा एक,
66
સ ગ્રહૈકક ’~~~સ ગ્રહ એટલે સમુદાય. તે સગ્રડરૂપ જે એક છે તેને अथ डे छे. मडे " एकः शालि " मा प्रमाणे उडेवाथी शादि (शोभनी એક જાત ) સમુદાયને આધારે એકવચનાન્ત શાલિ શબ્દને પ્રયાગ થાય છે. અથવા એક શાલીને પણ શાલિ કહે છે અને અને શાલિને-શાલિના જથ્થાને પણ શાલિ જ કહે છે, કારણ કે લેાકેામાં આ પ્રકારના થવ ુાર જોવામાં भावे छे ते अभां " सम्पन्नः शालि. " मा प्रभावाथी " सम्पन्नाः शालयः " આ પ્રકારના અર્થ પશુ સ્ફુટ ( પ્રકટ ) થાય છે આ સમસ્ત કથનનું તાત્પર્યં એ છે કે દ્રવ્ય, અ-આ આદિ અક્ષર, મનુષ્ય આદિ પર્યાય અને સમુદાય એ બધાં અનેક છે. જીવ-અજીવ આદિ દ્રશ્ય છે, અ-મ આદિ વ માળાના
અક્ષર છે, મનુષ્ય સ્માદિ પર્યાય છે અને અનાજ આદિ અનેક વસ્તુ છે, છે, પરન્તુ જીવ–અજીવ આદિ એક દ્રવ્ય છે. તેથી જે એકક થાય છે તે એક કૂષ્પની અપેક્ષાએ થાય છે, તે કારણે તેને દ્રયૈકક કહે છે, બીજુ એકક भातृडायहनी अपेक्षा मे थाय छे, अरण है अ-आदि भेट व छे, તેમના માતૃકાદમાં સમાવેશ થઇ જાય છે, તેથી તેને માતૃકાપક રૂપ એકક
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |