________________
स्थानाङ्गसूत्रे
मिथ्यावादं - परसमयेष्वेव जिनोक्ततत्त्वविरुद्धरूपं मिथ्यावादं कथयित्वा सम्यग्वादं स्थापयिता भवति । यद्वा - नास्तिकवादिसमयं कथयिला आस्तिकत्रादिसमयं कथयतीति चतुर्थी विक्षेपणी कथा वोध्या ४ |
इति चतुर्थी विक्षेपण कथा । इति विक्षेरणी कथा | २
६२४
अथ संवेदनी
" संवेणी कहा चउविवहा " इत्यादि - संवेदनी कथा चतुर्विधा प्रज्ञप्ता, तद्यथा - इहलोक संवेदनी - इहलोक :- मनुष्यलोकः, परन्त्वत्र लक्षणया मनुष्यजन्म गृह्यते, तस्य स्वरूपख्यापनया संवेदनी संबोधनी, यथा-' इदं मानुपत्वमसारमनित्यं मेघमण्डलसन्निभ 'मित्यादिरूपा | १ |
विक्षेपणी कथा है, पर समयों में ही जिनोक्त तत्त्व विरुद्ध रूप मिथ्यावाद कर के सम्यग्वाद की स्थापक होती है, अथवा - नास्तिकवादी के समय को कह कर के आस्तिकवादी के सिद्धान्त को स्थापित करती है वह चौथे प्रकार की विक्षेपणी कथा है ।
" संवेहणी कहा चउच्चिहा - इत्यादि, संवेदनी कथा चार प्रकार की कही गई है, जैसे- इहलोक संवेदनी, १ परलोक संवेदनी, २ आत्म शरीर संवेदनी, ३ और परशरीर संवेदनी, ४ जो कथा इह लोक के लक्षण से मनुष्य जन्म के स्वरूप पर प्रकाश डालती है, जैसे- यह मनुष्य जन्म असार है, अनित्य है, मेघमण्डल के जैसा देखते देखते विलीन हो जाता है, इत्यादि,
જે કથા પર સમયેામાં ( સિદ્ધ'તેમાં ) જે મિથ્યાત્વ છે તેને પ્રકટ કરીને સમ્યગ્વાદનું પ્રતિપાદન કરે છે તેને ચેાથા પ્રકારની વિક્ષેપણી કથા કહું છે, અથવા જે કથા ન સ્તિકવાદીના સિદ્ધાન્તનુ ખ`ડન કરીને આસ્તિકવાદના સિદ્ધાન્તાનું પ્રતિપાદન કરે છે, તે કથાને ચાથા પ્રકારની વિક્ષેપણી કથા કહે છે.
" संदेहणी कहा चव्हा " इत्याहि-सवेहनी था यार अअरनी उड्डी छे. (१) घडलाउस वेहनी, (२) परसो सवेहनी, ( 3 ) आत्मशरीर सहनी અને (૪) પરશરીર સ વેદની
જે કથા આ લેાકના લક્ષણ દ્વારા મનુષ્ય જન્મના સ્વરૂપપર પ્રકાશ नाचे छे, शेवी स्थाने 'डि सहनी था' हे छे. प्रेम " मा भनुष्य જન્મ અસાર છે, અનિત્ય છે, મેઘમ‘ડળની જેમ જોતજોતામાં વિલીન થઈ જાય એવા છે, ” આ પ્રકારની કથાને ઇહલેાક સવેદની કથા કહે છે.
