________________
६००
स्थानास्त्रे " एवामेवे"-त्यादि-एवमेव ~ ऋपभरदेव, पुरुपजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-पुरुषो जातिसम्पन्न:-विशुद्धमातृवंशयुक्तो भवति, एवं कुलबलरूपेष्वपि भङ्गा वोध्याः । इदं दृष्टान्तदान्तिकरूपं सामान्यमूत्रम् १ । ___"चचारि उसमा" इत्यादि-ऋपभावत्वारः प्राप्ताः, तद्यथा-एककश्चिद् ऋपभो जातिसम्पन्नो भवति, किन्तु कुलसम्पन्नो नो भवति १, शेष भजनय सुगमम् । गये हैं-विशुद्ध मातृवंश से जो पुरुष युक्त होता है वह-पुरुष जाति सम्पन्न कहा गया है । विशुद्ध पितृवंश से जो पुरुष युक्त होता है वह-कल सम्पन्न कहा गया है। भारवहन आदि करने की शक्ति से जो युक्त होता है वह-पुरुष वल सम्पन्न कहा गया है,। तथा शारीरिक सौन्दर्य से जो युक्त होता है वह-रूप सम्पन्न कहा गया है, यह दृष्टान्त और दान्तिक रूप सूत्र सामान्य है । चार प्रकार के बैल जो" जाति संपन्न नो कुल सम्पन्न "-इत्यादि रूप से प्रकट किये गये है उनका भाव ऐसा है कि-कोई एक बैल ऐसा होता है जो गुणवती माताकी जाति में तो होता है किन्तु-कुल-गुणवान पिता के वंश का नहीं होता है. इस प्रकार का यह प्रथम भंग है-१ इसी प्रकार से शेष भः वय भी समझ लेना चाहिये। जिस प्रकार से ये थैल सम्बन्धी चार प्रकार कहे गये हैं उसी प्रकार से पुरुषों के भी चार
માતૃવશથી જે પુરુષ યુક્ત હોય છે તેને જાતિસંપન્ન કહે છે. વિશુદ્ધ પિતૃવંશથી જે પુરુષ યુક્ત હોય છે તેને કુલસંપન્ન કહે છે ભારવહન આદિ કરવાની શક્તિથી જે પુરુષયુક્ત હોય છે તેને બલ સંપન્ન કહે છે. તથા શારીરિક સૌદર્યથી જે પુરુષયુક્ત હોય છે તેને રૂપસંપન્ન કહે છે. આ દૃષ્ટાન્ત અને દાઈનિક રૂ૫ સામાન્ય સૂત્ર છે.
- બળદને “જાતિ સંપન્ન-નો કુલ સંપન્ન” ઈત્યાદિ જે ચાર પ્રકાર કહ્યા छे तेनुं स्पष्टी४२७४-
પહેલે ભાંગો-કઈ વૃષભ એ હોય છે કે જે ગુણવતી માતાની અપેક્ષાએ તે જાતિસંપન્ન હોય છે, પણ ગુણવાન પિતાના વંશમાં જન્મ નહીં થવાને કારણે કુલસંપન્ન હેતું નથી. એ જ પ્રમાણે બાકીના ત્રણે ભાંગા પણ સમજી લેવા. જેવી રીતે બળદના આ ચાર પ્રકાર કહ્યા છે, એ જ પ્રમાણે
