Page Text
________________
५७४
स्थानास्त्रे छाया-चतस्रो गोरसविकृतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-क्षीरं १, दधि २, सर्पिः ३, नवनीतम् ४॥ ११ चतस्रः स्नेहविकृतयः मज्ञप्ताः, तद्यथा-तेलं १, घृतं २, वसा ३, नवनीतम् ।४।२। चतस्रो महाविकृतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-मधु १, मांसं २, मयं ३, नवनीतम् ४।३।। मू० ३५ ॥
टीका-" चत्तारि" इत्यादि-गोरसशब्दो रूढया गोमहिष्यादिदुग्धमभृतिरसवाचकः, गवां रस इति व्युत्पत्त्या योगार्थों नान स्वीकृतः, तद्रूपा विकृ. तयो गोरसविकृतयः ताश्चतस्तः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-क्षीरं-दुग्धं १, दधि २, सर्पिः -घृतम् ३, नवनीतं-' मक्खन ' इति प्रसिद्धम् ।४। १ ॥
चत्तारि सिणेह" इत्यादि-चततः स्नेहविकृतयः, प्रज्ञप्ताः, तद्यथातैलं १, घृतं २, वसा-' चर्वी ' इति भाषामसिद्धा ३, नवनीतम् ४।२। ___" चत्तारि महे"-त्यादि-चतस्रो महाविकृतयः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-मधु १, मांसं २, मधं ३, नवनीतं चेति ४ । ३ । सू० ३५ ।
गोरस विकृतियां चार कही गई हैं, दूध-दही-घी मक्खन ४ । स्नेह विकृतियां चार हैं-तेल-घी-वसा-नवनीत ४ । चार महाविकृतियां हैं, मधु-मांस-मद्य-मक्खन ४ ।
"गवारसः "-गायका जो रस है वह गोरस है, ऐसी व्युत्पत्ति योगार्थ यहां नहीं लिया गया है । गोरस रूप जो विकृति है वह गोरस विकृति है। ये गोरस विकृतियां क्षीर-दूध आदिक रूप है । स्नेह विकृतियोंमें जो वसा विकृति आई है उसका अर्थ चर्वी है ।। सू. ३५ ॥
अव मुत्रकार कूटागारको और कूटागारशालाको दृष्टान्त रूपसे तथा पुरुष एवं स्त्रीको दाष्टान्तिक रूपसे कहने की इच्छासे चार सूत्रोंका
ગેરસ વિકૃતિ ચાર કહી છે-દૂધ, દહીં, ઘી અને માખણ.
નેહ વિકૃતિ પણ ચાર કહી છે-તેલ, ઘી, વસા (ચબી) सन नवनीत (मामा) ।
ચાર મહાવિકૃતિ કહી છે–મધ, માંસ, મદ્ય અને માખણ.
ગેરસ શબ્દ રૂઢિગત રૂપે ગાય, ભેંસ આદિના દુગ્ધાદિ રસને વાચક छ. “ गवारसः" "यन २ २स तनुं नाम ॥२" सेवी व्युत्पत्ति | પ્રાપ્ત થતું અર્થ અહીં લેવાનું નથી. ગેરસ રૂપ જે વિકૃતિ છે તેનું નામ ગોરસ વિકૃતિ છે તે ગોરસ વિકૃતિ દૂધ આદિ રૂપ છે. સ્નેહ વિકૃતિના પ્રકારમાં જ “વફા” શબ્દ પર આવ્યું છે તેને અર્થ “ચબી થાય છે. આ સૂ. ૩૫
હવે સૂત્રકાર કૂટાગારને અને કૂટાગારશાલાને દષ્ટાન્ત રૂપે અને પુરુષ તથા સ્ત્રીને દાર્જીતિક રૂપે પ્રકટ કરવાના હેતુથી ચાર સૂત્રોનું કથન કરે છે.
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |