________________
सुंधा टीका स्था० ४ उ०१ सू०१९ लोकपालादिनिरूपण ___ "एवं एगंतरिया" इत्यादि-एकान्तरिताः-अन्तरं-व्यवधानं, तज्जातमेपा-मित्यन्तरिताः, एकेनान्तरिता एकान्तरिता एकव्यवहिता लोकपालोच. वारश्चत्वारो ' यावद् अध्युतस्य '-अच्युतपर्यन्तानां शक्रेशानातिरिक्तानां सनत्कुमारादारभ्याच्युतपर्यन्तानामष्टानामिन्द्राणां शक्रेशानयोः प्रत्येकं यथाक्रमात् सोम. यम-वरुण-वैश्रवणाः सोम-बम-वैश्रवण-वरुणा उक्तास्तया प्रत्येक योध्याः , अर्थायथा शक्रस्य तथेशानमन्तरीकृत्य सनत्कुमारस्य, यशानस्य तथा सनत्कुमारमन्तरी. कृत्य माहेन्द्रस्य, एवमेकैकमन्तरीकृत्य शक्रेशानवदच्युतपर्यन्तेन्द्राणां चखारश्चत्वारो लोकपाला वोध्याः, तथा च-शक्रयत्-सनत्कुमार ब्रह्म-महाशुक्र प्राणतेन्द्रा
शक्र-और ईशानसे अतिरिक्त सनत्कुनारसे लेकर अच्युत पर्यन्त आठ इन्द्रों के, और शक्र, एवं-ईशानके प्रत्येकका, जैसे-क्रम से सोम, यम, वरुण और वैश्रवण । लोल, यम, वैश्रवण और वरुण थे लोकपाल कहे गये है वैसे ही प्रत्येकके लोकपालों को जानना चाहिये । तात्पर्य इस कथनका ऐसा है कि-शक के जो लोकपाल कहे गये हैं वेही लोकपाल ईशानको अन्तरित करके सनत्कुमारके हैं ऐसा कहना चाहिये । तथा-जैसे लोकपाल ईशानके कहे गये हैं वैसे ही लोकपालको अन्तरित करके माहेन्द्र के हैं ऐसे कहे गये हैं । इस तरह एक एकको अन्तरित करके शक्र और ईशानके जैसे अच्युत पर्यन्न इन्द्रोंके चार-२ लोकपाल जानना चाहिये। तथाच-शक्रके सदृश सनत्कुमार, ब्रह्म, महाशुक्र, और प्राणत इन इन्द्रोंके लोकपाल हैं । और ईशान सदृश माहेन्द्र,
“एवं एगंतरिया" त्याल
શકે અને ઈશાન સિવાયના સનસ્કુમારથી લઈને અમૃત પર્યન્તના આઠ ઈન્દ્રોના લેકપાલનાં નામે અનુક્રમે શક અને ઈશાનના લેકપાલનાં નામ પ્રમાણે સમજવા એટલે કે ત્રીજાના (સનસ્કુમારના) ચાર લેકપાલનાં નામ સેમ, યમ, વરુણ અને વૈશ્રવણ છે, માહેન્દ્ર ( થા દેવકને ઈન્દ્ર) ના
કપાલ સેમ, યમ, વૈશ્રવણ અને વરુણ છે. આ રીતે એક એક દેવલોકને અન્તરિત કરીને જે લેપાલનાં નામ આપવામાં આવે, તે તે નામે સરખાં આવે છે. જેમકે શકની જેમ સનકુમાર, બ્રહ્મ, મહાશુક્ર અને પ્રાકૃત, આ ચાર દેવલોકના ઈન્દ્રોના લેક પાસેનાં નામ સમ, યમ, વરુણ અને વૈશ્રવણ છે. અને મહેન્દ્ર, લાન્તક, સહસ્ત્રાર અને અશ્રુતના ઈન્દ્રોના લેકપાલનાં નામ