Page Text
________________
सुभा टोका स्था० ४ उ०१ सू०१९ लोकपालादिनिरूपणम्
चतुर्विधा देवाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-भवनवासिनः १, वानव्यन्तराः २, ज्योतिकाः ३, विमानवासिनः ४।। मू० १९ ।
टीका-" चमरस्स" इत्यादि-चमरस्य-तदाख्यस्य " खलु " इति वावथा लङ्कारे, असुरेन्द्रस्य असुरकुमारराजस्य दाक्षिणात्यासुरकुमाराधिपस्य चत्वारःचतुःसंख्याः, लोकपालाः प्रज्ञप्ता, तधथा--सोमः १, यमः २, वरुणः ३, वैश्रवणेः४। ___“ एवं बलिस्सवि" इत्यादि-एवं-चमरस्ये वेत्यर्थः, बलेरपि तदाख्यस्यौदीच्यासुरकुमारराजस्यापि चत्वारो लोकपालाः प्रज्ञप्ताः इत्यर्थः, ते च क्रमात्- सोमः १, यमः २, वैश्रवणः ३, वरुणः ४। इति । अत्र चमरेन्द्रस्य यश्चतुर्थों लोकपाल: सोऽस्य तृतीयः, योऽस्य तृतीयः स तस्य चतुर्थ इति विशेषः । एवमग्रेऽपि सर्वत्र विज्ञेयम् । ___ "धरणस्से "-त्यादि--धरणस्य-तदाख्यस्य दाक्षिणात्यनागकुमारराजस्य वासी-१ वान व्यन्तर-२ ज्योतिष्क-३ और विमानवासी वैमानिक-४ । ___ व्याख्या-असुरेन्द्र असुरकुमारराज चमर दक्षिणाधका अधिपति है। इसके लोकपालोमें सोम-यम आदिक हैं जो कि-पहलेही सूत्रार्थमें प्रकटित किये गये हैं । यलि असुरेन्द्र उत्तरार्धके अधिपति हैं । इनकेभी चार लोकपाल हैं जो-मूलार्थमें लिखे जा चुके हैं। चमरेन्द्रका चौथा यहां तिसरा लोकपाल है और यहांका तीसरा वहांका चौथा लोकपाल है । इसी तरह आगेभी सर्वत्र जानना चाहिये । ___ धरण-और भूतानन्द ये दो इन्द्र नागकुमारोंमें होते हैं, धरण दक्षिणार्धका और भूतानन्द उत्तरार्धका अधिपति हैं इनके लोकपाल वर्णित हो गये हैं। चमर और पलिके लोकपाल जैसेही इनके लोक
વિશેષાર્થ—અસુરેન્દ્ર, અસુરકુમારરાજ ચમર દક્ષિણાર્ધને અધિપતિ છે. તેના લકપાલનાં નામ સેમ, યમ આદિ સૂત્રાર્થમાં લખ્યાનુસાર સમજવા. બલિ અસુરેન્દ્ર ઉત્તરાઈને અધિપતિ છે. તેના ચાર પાનાં નામ સૂત્રા. ર્થમાં પ્રકટ કરવામાં આવ્યાં છે. અમરેન્દ્રનો થે લેકપાલ અહીં ત્રીજે લેકપાલ છે અને બલીન્દ્રને ચે લોકપાલ ચમરેન્દ્રને ત્રીજે લોકપાલ છે એટલે કે બન્નેના ત્રીજા અને ચોથા લેકપાલનાં નામે ઊલટાસૂવટી સમજવાં. એ જ પ્રમાણે આગળનું કથન પણ સમજવું.
ધર અને ભૂતાન, આ બે નાગકુમારના ઈન્દ્ર છે. ઘરણુ દક્ષિણાઈને અને ભૂતાનન્દ ઉત્તરાર્ધને અધિપતિ છે. તેમનાં લેકપાલનાં નામ સૂત્રાર્થમાં આપી દીધાં છે. ચમર અને બલિના લેકપાલમાં જેમ ત્રીજા અને ચોથા
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |