Sthanang Sutram Part 02

SR No.: 009308
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1964
Total Pages: 822
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_sthanang
File Size: 47 MB

Page 528

सुंधा टीकां स्था०४ उ०१ सू० १८ पुरुषस्वरूपनिरूपणम्
६०९
" चचारि " इत्यादि - पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि तद्यथा" अभ्युत्तिष्ठ " - एकः कञ्चित्पुरुषः स्वयं कचित्कार्ये अभ्युत्तिष्ठते-उद्यतते सोत्साहत्वात् प्रवर्तत इत्यर्थः, किं तु परं नो उत्थापयति-न प्रवर्तयति परं प्रत्युषदासीनत्वात्, यद्वा-' अन्भुइ ' इत्यस्य ' अभ्युत्तिष्ठति ' इति च्छाया, तदर्थश्व - अभ्युत्थानं करोतीति, किन्तु परं नो उत्थापयति, एतादृशउत्कृष्टाऽऽचारपक्षपाती लघुपर्यायो वा भवति १, शेपास्त्रयो भङ्गा एवम् - " अन्भुडावेइ णाममेगे णो अन्डे २, अभुदे णाममेगे अशुद्वावेइ ३, णो अभुट्ठे णाममेगे णो अट्ठावे ४ | " इति एषां व्याख्या - एकः - कथित्पुरुषः अभ्युत्थापयति शिष्या
?
"चत्तोरि" इत्यादि इस पञ्चन सूत्र द्वारा जो चार प्रकार के पुरुष कहे गये हैं उस सम्बन्ध में स्पष्टीकरण करते हुवे सूत्रकार कहते हैं, कोई एक पुरुष स्वयं ही आत्महित साधक कार्य में सोत्साह होकर प्रवृत्त होता है पर प्रति उदासीनता से उत्साह के साथ प्रवृत्त नहीं होता है - १ यद्वा-" अभुडे " की छाया " अभ्युत्तिष्टति " है, इसका अर्थ अभ्युत्थान करना है ऐसा पुरुष उत्कृष्ट आचार का पक्षपाती होता है, वा लघुपर्यायवाला होता है । शेष तीन अंग ऐसे हैं - " अब्भुट्टावेद णाममेगे णो अभुट्ठेह २ अन्भु णाममेगे अमुट्ठावेद ३ णो अभुट्ठेह णाममेगे णो अन्भुट्टावेइ - ४ इसकी व्याख्या इस प्रकार से है द्वितीय भङ्गवाला कोई एक કારણે પેાતાના પાપકને પણ ઉપમિત કરતા નથી અને પરના પાપકમને પણ ઉપશાન્ત કરતા નથી.
"
હવે પાંચમાં સૂત્રને ભાવાથ પ્રકટ કરવામાં આવે છે. આ સૂત્રમાં પુરુ ષાના જે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે તેનુ સ્પષ્ટીકરણુ નીચે પ્રમાણે છે—
66
"
(૧) કોઇ પુરુષ એવા હોય છે કે જે આત્મહિતસાધક કાર્યોંમાં ઉત્સાહપૂર્વક ભાગ લે છે, પરન્તુ અન્ય પ્રત્યે ઉદાસીન હાવાને કારણે અન્યને તે કાય ४२वाने उत्साहित उरतो नथी. अथवा " अब्भुट्टेइ " नी छाया अभ्युत्तिष्ठति થાય છે. આ દૃષ્ટિએ વિચારવામાં આવે તે તેના અર્થ “અભ્યુત્થાન કરવું ” થાય છે. એવા પુરુષ ઉત્કૃષ્ટ આચારના પક્ષપાતી હોય છે, અથવા લઘુ પર્યા યવાળા હાય છે. આ દૃષ્ટિએ વિચારતા પહેલા ભાંગે આ પ્રમાણે અને છેકોઈ પુરુષ એવા હોય છે કે જે પેાતાનું અભ્યુત્થાન કરે છે, પણ અન્યનું અભ્યુત્થાન કરતે નથી. ખાકીના ત્રણ ભાંગા નીચે પ્રમાણે અને છે~~ अट्ठावेइ णाममेगे, णो अभुट्टेइर, अव्भुद्रेइ णाममेगे अच्भुट्ठावेइ३, णो अब्भुइ णाममेगे णो अन्भुट्ठावेइ४ "
""