Sthanang Sutram Part 02

SR No.: 009308
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1964
Total Pages: 822
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_sthanang
File Size: 47 MB

Page 433

स्थानासूत्रे
टीका - " चत्तारि धुणा " इत्यादि - चत्वारः चतुः संख्याः, धुणाः काष्ठवेधकाः कीटविशेषाः, प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - त्वक्खादः - त्वचं खादतीति त्वक्खादी बाच्छीभक्षकः १, छल्लीखाद :- छल्लों खादतीति छल्छीखादः = आभ्यन्तरच्छलीखादकः २, काष्ठखादः = मसिद्धः ३, सारखादः = काष्ठमध्यभागखादको वज्रमुखधुण इत्यर्थः । ४ ।
४१४
अथ दान्तिक भिक्षाकसूत्रवाह
" एवामेवे " -त्यादि - एवमेव धुणवदेवेत्यर्थः चत्वारो भिक्षाका :- भिक्षणशीलाः- भिक्षुका इत्यर्थः, प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - स्वकखादसमान:- जाव' इति -
इस सूत्र का पर्यार्थ ऐसा है काष्टवेधक कीटका नाम घुण है ये घुण जो चार प्रकार के कहे गये हैं उसका अभिप्राय ऐसा है कि जो घुण बाहर की छल्ली का भक्षण करता है वह त्वक्खाद घुण है १ जो घुण भीतर की छल्ली को खाता है वह छल्लीखाद गुण है २ जो घुन केवल काष्ठ को खाता है वह काष्ठखाद घुग है ३ और जो काठ के सार भाग को खाता है वह सारखाद घुण है ४ । काष्ट का जो मध्यभाग होता है उसका नाम सार है । सारखाद का दूसरा नाम वज्रमुख घुण है अब घुण के ये चार दाष्टन्तिक भिक्षाक सूत्र के साथ घटित करने के लिये सूत्रकार " एवामेव " इत्यादि सूत्र कहते हैं - इससे वे ऐसा प्रगट करते है - कि जैसे ये घुण के प्रकार बतलाये गये हैं ऐसे ही चार प्रकार भिक्षाक ભિક્ષુકનું ત્વક્ષ્માદ સમાન તપ કહ્યું છે, છલ્લી ખાદ સમાન ભિક્ષુકનું કાષ્ઠ ખાદ સમાન તપ કર્યુ છે અને કાઇખાદ સમાન ભિક્ષુકનું છલ્લીખાદ સમાન તપ કહ્યું છે. આ સૂત્રને ભાવાથ નીચે પ્રમાણે છે—
કાઇવેધક કીડાને ઘણુ કહે છે તે લુહુના જે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે તેનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે—(૧) જે ઘણુ વૃક્ષની છાલના મહારના ભાગનું ભક્ષણ કરે છે, તેને ત્વક્ષ્માદ ધુણ કહે છે. (૨) જે ઘુણુ છાલની અંદરના ભાગનું लक्ष ४रे छे, तेने छडसीमा घुडे छे. ( 3 ) ने धुनु ठेवण ४ ४ ભક્ષણ કરે છે, તેને કાષ્ઠખાદ ઘણુ કહે છે (૪) જે ઘણુ કાષ્ઠના સાર ભાગતુજ ભક્ષણ કરે છે તેને સારખા ઘણુ કહે છે. કાછના મધ્ય ભાગને તેને સાર ભાગ કહે છે, સારખાદનું બીજું નામ વજ્રમુખ ઘણુ છે
6
હૅવે ઘણુના આ ચારે પ્રકારને દાન્તિક ભિક્ષાક સૂત્ર ( ભિક્ષુક સૂત્ર ) સાથે ’ઘટાવવા નિમિત્તે સૂત્રકાર एवामेव " त्याहि सूत्र आहे छे, मा सूत्र દ્વારા જે સૂત્રકાર એ વાત પ્રકટ કરે છે કે ઘુણુના જેવા ચાર પ્રકાર કહ્યા છે, એવા ચાર પ્રકાર શિક્ષાકના પણ પડી શકે છે. ભિક્ષુકને ભિક્ષાક પણ કહે છે.