________________
-
सुधा टीका स्था० ३ उ० ४ सू० ९२ नारकोत्पत्तिनिरूपणम
३४५ " अपज्जत्तगबहुमपुढबीकाइएण मंते । अहोलोगखेतनालीए बाहिरिल्ले खेत्ते समोहए समोहणित्ता जे भविए (गच्छइ ) उडलोयखेननालीए वाहिरिले खेत्ते अपज्जत्तसुहुमपुढवीकाइयत्ताए उववज्जित्तए, से णं भने । कइसमइएणं विग्गण उववज्जेज्जा ? गोयमा ! तिसमदएण वा चउसमइएण वा विग्गहेण उववज्जेज्जा" इत्यादि। ___ छाया-अपर्याप्तकसूक्ष्मपृथिवीकायिकेन ! भदन्त ! अधोलोकक्षेत्रनाडया. वाह्ये क्षेत्रे समवहतः, समवहत्य यो भविकः ( गच्छति ) ऊर्ध्वलोकक्षेत्रनाडया बाह्ये क्षेत्रे अपर्याप्तकमूक्ष्मपृथिवी कायिकतया उपपत्तुं स खलु भदन्त ! कति साम यिकेन विग्रहेण उपपद्यते ? गौतम ! त्रिसामयिकेन वा चतुः सामयिकेन वा विग्र हेण उपपद्यते, इत्यादि । अत एवोक्तम्-'एगिदियवज्जं'-इति, एकेन्द्रियान वर्जयित्वा यावद् वैमानिकानां-वैमानिकपर्यन्तानां जीवानामुत्कर्षेण त्रिसामयिको विग्रहो भवतीति भावः ॥ ० ९२ ॥
पूर्व मोहवतां त्रिस्थानकमुक्त्वा, साम्मतं क्षीणमोहस्य तदाह____ मूलम्-खीणमोहस्स णं अरहओ तओ कम्संसा जुगवं खिजंति, तं जहा-नाणावरणिजं, दसणावरणिजं, अंतराइयं ॥१३॥
"अपज्जत्तग सुहुम पुढची काइएणं भंते ?अहोलोगखेत्तनालीए बाहिरिल्ले खेत्ते समोहए समोहणिन्ता जे भविए (गच्छद) उडलोयखेत्त नालीए बाहिल्ले खेत्ते अपज्जत्तग सुहमपुढवीकाइत्ताए उववज्जित्तए से णं भंते ? कह समइएणं विगाहेणं उदचज्जेज्जा गोयमा ? तिसमइएण वा घउसमहएण वा विगहेणं उवरज्जेज्जा" इत्यादि इसीलिये ऐसा कहा गया है-" एगिदियबज्ज" इति नारक जीवों की तरह ही एकेन्द्रिय को छोडकर यावत्-वैमानिक तक के समस्त जीवों का उत्कृष्ट से तीन समयवाला विग्रह होता है ॥ ९२ छ -“ अपज्जत्तगसुहुमपुढवीकाइएण भने ! अहोगखेत्तनालीए बाहिरिल्ले खेते सपोहए । समोह णित्ता जे भविष ( गच्छद) उड्ढलोयखेत्तनालिए वाहिरिल्ले खेत्ते अपज्जत्तगसुहुमपुढवीकाइत्ताए उववज्जित्तए से णं भते । कइ सम इएण विगाहेणं उबवज्जेज्जा १ गोयमा । तिसमइएण वा चसमइएण वा विगाहे उववज्जेज्जा" न्यादित रणे। रात ४थन ४२वामा मान्छे . "एगिव्यिवज" त्याहि-सन्द्रिय। सिवायना वैमानि४ यय-तना समस्त ઇને નારક જીવોની જેમ ત્રણ સમયવાળ ઉત્કૃષ્ટ વિગ્રહ (વક્રગમન) હોય છે, એમ સમજવું કે સૂ ૯૨ છે था ४४