Page Text
________________
सुधा टीका स्था० ३ उ ४ सू० ६४ पर्यायान्तरनिरूपणम्
२१५
1
नुरूपमित्यर्थः तपः कर्म - तपोऽनुष्ठानमनशनादिकं निर्विकृतिकादिकं वा - प्रायश्चित्तं पापप्रणाशक मनुष्ठानरूपं प्रतिपद्येत - स्वीकुर्वीत । तानेवाह - ज्ञानातिक्रमं चारित्रातिक्रमम् १५ । एबम् - अने नैवालाप केन व्यतिक्रममपि १६, अतिचारमपि १७ | अनाचारमपि आलोचयेत् यावत् प्रायश्चित्तं प्रतिपचैत १८ । पापच्छेदकत्वात् प्रायश्चित्तविशोधकत्वाद्वा, प्रायश्चित्तम् उक्तञ्च -
"
66
मायः पाप विजानीयात्, चित्तं तस्य विशोधनम् ॥ " इति । अनेन प्रायश्चित्तमिति शुद्धिरुच्यते, अत्र तद्विषयः शोधनीया तिचारोऽपि प्राय
1
प्रायश्चित्त करना यह यह तपः कर्मप्रायश्चित्त है इन क्रियाओं के करने . से भी अतिक्रम आदि से जायमान दोषों की शुद्धि होती है इस तरह ज्ञानातिक्रम, दर्शनातिक्रम और चारित्रातिक्रम के भेद से अतिक्रम तीन प्रकार का हो जाता है, इसी तरह से ज्ञानव्यतिक्रम, दर्शनव्यतिक्रम, और चारित्रयतिक्रमके भेद से व्यतिक्रमतीन प्रकारका हो जाता है, ज्ञानातिचार, दर्शनातिचार और चारित्रातिचार के भेद से अतिचार तीन प्रकार का हो जाता है इनके विषय में हुए अनाचार से अनाचार भी तीन प्रकोर का हो जाता है इन सब की आलोचना यावत् प्रायश्चित करने से गृहीत व्रतों की या दर्शन, ज्ञान चारित्र की शुद्धि होती है प्रायश्चित्त पाप का छेदक होता है तथा विशोधक होता है। कहा भी है - " प्रायः पापं विजानीयात्" इत्यादि । प्रायः नाम पाप का है और चित्त नाम शोधन का है इस पाप की शुद्धि जिससे होती है वह
આરૂિપ પ્રાયશ્ચિત કરવુ' તેનું નામ “યથા તપઃકમ પ્રાયશ્ચિત્ત ” છે. આ ક્રિયાઓ કરવાથી પણ અતિક્રમ આદિ જન્ય દોષાની શુદ્ધિ થાય છે આ રીતે જ્ઞાનતિક્રમ, દર્શનાતિક્રમ અને ચારિત્રાતિક્રમના ભેદથી અતિક્રમના ત્રણ પ્રકાર પડે છે, એ જ પ્રમાણે વ્યતિક્રમના પણ નીચે પ્રમાણે ત્રણ પ્રકાર પડે છે, જ્ઞાનવ્યતિક્રમ, દશનવ્યતિક્રમ અને ચારિત્ર વ્યતિક્રમ. એજ પ્રમાણે અતિચારના પણ આ ત્રણુ પ્રકાર પડે છે–જ્ઞાનાતિચાર, દનાતિચાર અને ચારિત્રાતિચાર. અનાચારના પણ ત્રણ પ્રકાર પડે છે-જ્ઞાનાચાર, દનાચાર અને ચારિત્રાનાચાર આ બધાં ઢાષાની આલેચના આદિ કરવાથી ગૃહીત તેની અથવા જ્ઞાન, દર્શીન અને ચારિત્રની શુદ્ધિ થાય છે, પ્રાયશ્ચિત્ત પાપનુ છેદક તથા विशोध होय छे छे - " प्रायः पापं विजानीयात् " त्याहिપ્રાય એટલે પાપ અને ચિત્ત એટલે શાષન એટલે કે પાપની શુદ્ધિ જેના દ્વારા થાય છે તેને પ્રાયશ્ચિત્ત કહે છે, એવા પ્રાયશ્ચિત્તને આ નિરુકત્યથ
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |