________________
सुधा टीका स्थो० ३ उ २ सू० ३० लोकस्वरूपनिरूपणम् अथ क्षेत्रलोकमाह-'तिविहे' इत्यादि, इह च वहुसमभूमिमागे रत्नप्रभाभागे मेरुम ध्येऽष्टप्रदेशो रुचकोऽस्ति, तस्योपरितनमतरस्योपरिष्टान्नवयोजनशतानि यावज्ज्योतिश्चक्रस्योपरितलस्तावत्तिर्यग्लोकः, ततः परत ऊर्ध्व भागस्थितत्वाद् ऊर्ध्वलोको देशोनसप्तरज्जुप्रमाणो रुचकस्याधस्तनपतरस्याधो नव योजनशतानि यावत्तावत्तिर्यग्लोकः, ततः परतोऽधोभोगस्थित्वा दधोलोकः सातिरेकसप्तरज्जुप्रमाणः, अधोलोको_लोकयोमध्येऽष्टादशयोजनशतप्रमाणस्तिर्यग्भागस्थितत्वात्तिर्यग्लोक इति ॥ सू०३०॥
चन्द्रिका नामकी टीका है उसमें आवश्यकशब्द की व्याख्या करते समय लिखा गया है ? अतः वहां से यह विषय जाना जा सकता है. __ वहुसमभूमिभागवाले रत्नप्रभाके भागमें मेरुके मध्यमें आठ रुचक प्रदेश हैं उनके उपरितन प्रदेशके ऊपरसे लेकर नौ सौ योजनतक ऊपर में ज्योतिश्चक है उस ज्योतिश्चक के उपरितलतक तिर्यग्लोक है इसके आगे उभाग में अवस्थित होने के कारण उर्वलोक है इसका विस्तार कुछ कम सात राजू का है रुचक के अधस्तन प्रतर के नीचे नौ सौ योजन तक फिर तिर्यग्लोक है, इसके बाद अधोभाग में स्थित होने से अधोलोक है यह कुछ अधिक सातराजूप्रमाण है अधोलोक और उप्रलोक के मध्य में १८ सौ योजन प्रमाण तिर्यग्भाग में स्थित होने के कारण तिर्यग्लोक है ।। सू०३० ।। ચન્દ્રિકા નામની ટીકામાં આવશ્યક શબ્દની વ્યાખ્યા કરતી વખતે લખવામાં આવેલ છે, તો તે વિષય ત્યાંથી વાંચી લે.
બહુસમ ભૂમિવાળા રત્નપ્રભાના ભાગમાં મેરની મધ્યમાં આઠ રુચક પ્રદેશ છે. તેમના ઉપરીતન પ્રદેશથી ઊંચે ૯૦૦ જન સુધી જ્યોતિશ્ચક છે. તે તિક્ષકના ઉપરિતલ સુધી તિર્યક છે. ત્યાંથી આગળ જતાં ઉર્વ. લોક આવે છે. ઉર્વભાગમાં રહેલું હોવાથી તેને ઉર્વક કહે છે. તેને વિસ્તાર સાત રજૂ કરતાં થડે ન્યૂન છે. ચકના અધાસ્તન પ્રતરની નીચે ૯૦૦ એજન પર્યન્તમાં પણ તિર્યશ્લોક છે, તેનાથી નીચે અલોક છે. અધે ભાગમાં તે આવેલું હોવાથી તેને અધોલેક કહે છે. તેને વિસ્તાર સાત રાજૂ પ્રમાણુથી થોડે અધિક છે. અધોલેક અને ઉર્વીલેકની મધ્યમાં ૧૮૦૦ યોજન प्रभा-तिय मामा २खवा-तिया छ. ॥ सू. ३० ॥ .
