________________
. सुधा टीका स्था०३ ० ३ ०५१ अधुनोपपन्नदेव निरूपणम्
११५
यदवलम्व्य मनुष्यलोके आगच्छति तद् व्यवच्छिन्नं- नष्टं दिव्यं देवलोकविपयं प्रेम तु संक्रान्तं प्रविष्टमिति दिव्यप्रेमसंक्रान्तिरूपं द्वितीयं कारणम् २ | अथ तृतीयं कारणमाह-यतरतस्य दिव्य काम भोगेपु मूर्छितादि विशेषणविशिष्टस्य दिव्य प्रेमप्रतिबन्धान्मनसि एवं वक्ष्यमाणो विचार सजायते - उत्पद्यते -' इयहि ' इति - इदानीं - किञ्चित्कालं न गच्छामि - दिव्य भोगानुभवमनस्कत्वात् किन्तु मुहूर्त - मुहर्त्तानन्तरं गमिष्यामि, यत्तदोनित्यसम्बन्धात् येन यावता कालेन मनुष्यलोकागमनशक्तो भवति तेन -- तावता कालेन गतेन तस्मिन् काले गते सतीत्यर्थः मनुष्याः - मातापित्रादयः यद्दर्शनार्थं स आजिगमिपति ते स्वभावादेव - अल्पायुष्काः मनुष्याणामायुषोऽल्पत्वात् कालधर्मेण - मृत्युना संयुक्ताः - मरणमाता भवन्ति तेन कि जिसको लेकर वह मनुष्यलोक में आने का अभिलाषी होता है वह उसका नष्ट हो जाता है, और देवलोक संबंधी प्रेम उसमें प्रविष्ट हो जाता है इस तरह से यह दिव्य प्रेमसंक्रान्तिरूप द्वितीय कारण है २ । तृतीय कारण इस प्रकार से है - दिव्यकामभोगों में मूच्छित आदि विशेषणों से विशिष्ट हुए उस देव के दिव्यप्रेम द्वारा बंध जाने के कारण मन में ऐसा विचार उठने लगता है कि मैं अभी दिव्यकामभोगों में तल्लीन मन होने के कारण कुछ समयतक तो नहीं जा सकता हूंयाद में थोड़ी देर में चला जाऊँगा ऐसा विचार आते २ ही ज्यों ही वह मनुष्य लोक में आने का विचार ही विचार करता रहता है त्यों २ उसका समय निकलता रहता है- इतने में ही जिनके देखने की अभिलाषा से वह यहां मनुष्यलोक में आने की इच्छा करता था, वे स्वभावतः अल्पायुवाले उसके माता पिता आदि मृत्यु के वशवर्ती हो जाते મનુષ્યભવ સ'મ ́ધી સ્નેહ-(જે સ્નેહુને લીધે તે મનુષ્યલેકમાં આવવાની અભિલાષા કરતા હતા, ) જ નષ્ટ થઈ જાય છે, અને તેની જગ્યા દેવલાક સબંધી પ્રેમ લઈ લે છે. આ રીતે ટ્વિન્ય પ્રેમ સક્રાન્તિરૂપ આ ખીજુ' કારણુ સમજનું હવે ત્રીજુ કારણુ પ્રકટ કરવામાં આવે છે-ઢિન્ય કામભાગમાં મૂર્છાભાવ આદિથી થયેલા ધ્રુવ તે દિવ્ય કામભાગેામાં એવા તા જકડાઈ જાય છે કે તેના મનમાં એવા વિચાર આવે છે કે હમણાં થેાડીવાર તે આ ભેાગે! ભાગવી લઉં, ત્યારખાદ ઘેડીવારમાં જ મનુષ્યલેાકમાં જ ચાલ્યેા જઇશ. આ પ્રમાણે તે વિચાર કરતા જ રહે છે અને વિચારમાં ને વિચારમાં સમય પસાર થતા જ રહે છે. આ રીતે એટલેા દ્વીધ કાળ વ્યતીત થઈ જાય છે કે જ્યારે તે મનુષ્યલેાકમાં આવવાને પ્રવૃત્ત થાય છે ત્યારે તેને ખબર પડે છે કે જેમને હું મળવા માગું છું' તે માતા, પિતા આદિ તા ક્યારનાય મૃત્યુ પામી ચુકયાં છે. હવે
-