________________
स्थानागसूत्रे व्याख्या--' एगे' इत्यादि___ बन्धः-बन्धनं वन्धः, आस्रवनिमित्तः कपायसहितस्यात्मनः प्रतिप्रदेशमष्टविधकर्मपुद्गलैः सह संयोगविशेषः । स च सकपायजीवकर्तृकर्मयोग्यपुद्गलादानरूपः, स च एका-एकत्वसंख्यावान् । यद्यपि प्रकृतिस्थित्यनुभावप्रदेशभेदाद् बन्धश्चतुविवस्तथापि तस्य वन्धसामान्यादेकत्वम् , मुक्ती सत्यां पुनर्बन्धामावाद वा एकत्वम् । यद्वा द्रव्यभावभेदाद् बन्धो द्विविधा-द्रव्यतो निगडादिभिः, भावतस्तु
टीकार्थ-बन्धने का नाम बन्ध है यह बन्ध एक प्रकार का संयोग विशेषरूप होता है इस बन्ध का निमित्त ओस्रव होता है कपाय सहित आत्मा का हर एक प्रदेश आठ कर्मों के साथ जो सम्बन्धित है-गाहरूप से जकड़ा हुआ है-इसी का नाम बन्ध है इस बन्ध अवस्था में आत्मा के प्रदेश और कर्मों के प्रदेश परस्पर में क्षीर नीर की तरह मिले रहते हैं। बन्ध उसी जीव को होता है झो जीव सकपाय होता है क्यों कि कषाय सहित होने से जीव कर्म के योग्य पुद्गलों को ग्रहण करता है यह बन्ध यद्यपि प्रकृतिबन्ध आदि चार प्रकार का कहा गया है फिर भी वन्धसामान्यकी अपेक्षा वह एकत्व संख्याविशिष्ट कहा गया है। ___ अथवा-जीव जब संसार से मुक्त हो जाता है तब पुनः उसको बन्ध नहीं होता है अतः पुनर्वन्ध के अभाव से यह एकत्व संख्यावि. शिष्ट कहा गया है।
अथवा-द्रव्यबन्ध और भाव बन्ध के भेद से बन्ध दो प्रकार का
ટીકાઈ–બાધવું એટલે બંધ. તે બંધ એક પ્રકારના સોગ વિશેષરૂપ હોય છે આસને કારણે જીવ આ બંધ કરે છે. કષાયયુક્ત આત્માને દરેક પ્રદેશ અ ઠ ક વડે ગાઢરૂપે જકડાયેલ હોય છે, તેનું નામ જ બંધ છે. આ બંધ દશામાં આત્માના પ્રદેશ અને કર્મોના પ્રદેશ એકમેકની સાથે ક્ષીર નીરની જેમ (દૂધ અને પાણીની જેમ) ભળી જાય છે સકષાયી જીવ જ કર્મોને બંધ કરતે હોય છે, કારણ કે કષાયયુક્ત જીવ કર્મના ગ્ય પુલેને ગ્રહેણ કરે છે. જો કે આ બંધના પ્રકૃતિબંધ આદિ ચાર પ્રકારો કહ્યા છે, છતાં પણ બંધ સામાન્યની અપેક્ષાએ તેને એક (એક સંખ્યાવાળે) કહ્યો છે.
અથવા–જીવ જ્યારે સંસારથી મુક્ત થઈ જાય છે, ત્યારબાદ ફરીથી આ બંધ કરતું નથી. તેની પુનર્બધના અભાવની અપેક્ષાએ તેને એક सध्यावाणी ४यो छे.
