________________
६१६
स्थानाङ्गसूत्रे
तत्र व्याघ्रातिरुमन्तरं महर्द्धिकदेवस्य मार्गदशनात् मेर्वपेक्षयेति कादाचित्कमन्तरं तुलक्षयोजन परिमित पपि भवति चमराद्यागमे इवेति । पूर्व तारकादेवचलनक्रियाकारणानि प्रोक्तानि, साम्प्रतं देवस्यैव विद्युत्स्तनितक्रिययोः कारणानि सूत्रद्वयेनाहतीहि ' इत्यादि सुगमं, नवरं - विद्युत्-विशुद्धता सैव क्रियते इतिकारः-कार्य, विद्युतो वा कारणं कारः- क्रिया- विद्युत्कारस्तं विद्युतं कुर्यादित्यर्थः । वैक्रियकरणादीनि हि साभिमानस्य भवन्ति तत्र प्रवृत्तस्य च दर्षोल्लासवतचलन विद्युद्गर्जना दीन्यपि भवन्तीति चलनविद्युत्कारादीनां वैक्रियादिकं कारणतयोक्तमिति । ऋद्धि
"
यहां जो व्याघातिक अन्तर है वह जघन्य से २६६ योजनका है, और उत्कृष्ट से चार हजार योजन का है। मेरु पर्वत की अपेक्षा से, यह महर्द्धिक देव को मार्गदान देते समय व्याघातिक अन्तर होता है। तथा कादाचित्क जो अन्तर है वह तो एक लाख योजन का भी होना है । इस तरह से ये तारा देवों के चलनक्रिया के कारण कहे गये हैं ।
अब सूत्रकार देवके ही विद्युत् और स्तनितक्रिया के कारणों का कथन करते हुए कहते हैं-कि- " तीहि ठाणेहिं देवे विज्जुगार करेजा " इ० तीन कारणों को लेकर देव विद्युत्कार करते हैं वे तीन कारण इस प्रकार से हैं - जय देव विक्रिया करता है तब वह विद्युत्कार करता है । जब वह मैथुन सेवन में प्रवृत्त होता है तब वह विद्युत्कार करता है तथा जब वह तथारूपवाले श्रमण और ग्राहण को अपनी ऋद्धि, बुति, यश, वल, वीर्य, पुरुषकार पराक्रम दिखाता है । तब वह विद्युत्कार करता है ये वैक्रियकरण आदिरूप कार्य साभिमान ( अभिमानसहित ) देवके
અહીં જે વ્યાઘ્રાતિક અતર છે ત ઓછામા આછુ ૨૬૬ ચેાજનનું અને વધારેમાં વવારે ખાર હજાર યોજનનું હોય છે મેરુ પર્યંતની અપેક્ષાએ, આ મહદ્ધિક દેવને માર્ગ આપતી વખતે આ વ્યાઘાતિક અન્તર થાય છે. તે અન્તર કયારેક એક લાખ ચેાજનનું પશુ હાય છે તારા રૂપ દેવેના ચલનના આ કારણેા કડેવામા આવ્યા છે હવે સૂત્રકાર દેવની વિદ્યુત અને સ્વનિત (ગન) ક્રિયાઓના કારણેાનું નિરૂપણુ કરતા કહે છે કે—
CL
' तिहि ठाणेाह देवे विज्जुयार करेज्ना " त्याहि
નીચે દર્શાવ્યા પ્રમાણેના ત્રણ કારણેાને લીધે દેવ વિદ્યુત્કાર કરે છે-(૧) જ્યારે દેવ વિક્રિયા કરે છે, ત્યારે વિદ્યુત્કાર કરે છે. જ્યારે દેવ મૈથુન સેવતમાં પ્રવ્રુત્ત હાય છે, ત્યારે વિદ્યત્કાર કરે છે (૩) જ્યારે તે તથારૂપવાળા શ્રમણુ અથવા માહણને પેાતાની ઋદ્ધિ, શ્રુતિ, યશ, ખ, વીય અને પુરુષકાર પરાક્રમ ખતાવે છે, ત્યારે પણ તે વિદ્યુત્કાર કરે છે. આ વૈક્રિયકરણ આદિ કાય અભિ