Page Text
________________
मुंघा टीका स्था० ३ उ० १ सू०५ योगस्वरूपनिरूपणम्
५७९ देवाद्युत्पत्तौ कार्मणेन, कृतवैक्रियस्य चौदारिकप्रवेशाद्वायामौदारिकेण, आहारमिश्रस्तु साधिताहारककायप्रयोजनः . पुनरौदारिकप्रवेशे औदारिकेणेति । कार्मणकाययोगस्तु विग्रहगतौ केवलि समुद्धातेवेति । सर्व एवायं योगः पञ्चदशधेति । अत्रायं संग्रहः-" सच्चं १ मोसं २ मीसं ३, असच्चमोसं ४ मणोदईचेव च
काओ उराल १ विकिय २ आहारग ३ मीस ६ कम्मजो.
गोत्ति ७ ॥ १॥ छाया-सत्य मृपा मिश्रम् असत्यामृपा मनोवाक् चैव ।
काय औदारिक क्रियाहारकमिश्राः कार्मणयोग इति ॥" सामान्येन योग निरूप्य विशेषतोनारकादि चतुर्विंशति दण्ड केषु तं प्ररूपयन्नाह-' एवं ' इत्यादि सुगम, नवरमतिमसङ्ग निवारणायाह-' विगलिंदिय काप देवादि पर्याय की उत्पत्ति में कार्लग से मिश्रित होने पर बैंक्रिय मिश्र होता है तथा जिसने विक्रिया की है ऐसा जीव औदारिक में प्रवेश करता है उस काल में यह वैक्रिय शरीर वैक्रियमित्र होता है। तथा आहारक शरीरवाला जीव जब आहारककाय का प्रयोजन सापित कर लेता है और फिर औदारिक शरीर में प्रवेश करता है तब वह औदारिक से मिश्र हो जाता है इस तरह आहारक में मिश्रता जाननी चाहिये, कार्मण काययोग विग्रह गतिमें अथवा केवलि समुद्घात में होता है यह सब योग १५ प्रकारका होता है इस विषय में संग्राहक श्लोक इस प्रकार से हैं-"सच्च मोसं-मीलं" इत्यादि । तात्पर्य इस श्लोक का ऐसा है कि मन के चार ४ प्रकार, वचन के ४ प्रकार और काय के ७ प्रकार सब मिल कर पंद्रह प्रकार का योग हो जाता है। इस વૈકિયકાય કારણ સાથે મિશ્ર હોય છે તેથી તેને વૈક્રિય મિશ્ર કહે છે. તથા જેણે વિક્રિયા કરી હોય એ જીવ જ્યારે હારિકમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તે ક્રિય શરીર વૈકિય મિશ્ર હોય છે. તથા આહારક શરીરવાળો જીવ જ્યારે આહારકાયનું પ્રયોજન સિદ્ધ કરી લે છે અને ફરી ઔદારિક શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તે શરીર ઔદરિક સાથે મિશ્ર હોય છે, આ રીતે આહારકમાં મિકતા સમજવી. કામણ કાગ વિગ્રહગતિમાં અથવા કેવલિ સમુદઘાતમાં થાય છે. આ બધાં યોગના ૧૫' પ્રકાર છે. આ વિષયને નીચેની સંગ્રહગાથામાં ४८ ४२वामां आवे छे-" सचं मोसं मीसं" त्याह.. આ ગાથાનો ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે-
મ ગના ચાર પ્રકાર, વચન ચેના ચાર પ્રકાર અને કાયયેગના સાત પ્રકાર મળીને ગાના કુલ ૧૫
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |