Page Text
________________
e
स्थानासूत्रे
fasatoम् । अनेनैव क्रमेण पुष्करवरद्वीपार्द्ध प्रकरणमपीति । धातकीखण्डस्य पूर्वापरार्धताच लवणसमुद्रवेदिकातो दक्षिणत उत्तरतश्च धातकीखण्डवैदिकां यावद्वताभ्यामिषुकारपवताभ्यां धातकीखण्डस्य विभक्तत्वाद् विज्ञेया । ' एवं जहा जंबुद्दीवे तहा' इत्यादि । एवं धातकीखण्ड पूर्वार्धपश्चिमार्धप्रकरणद्वयमपि प्रत्येकमेकोनसप्ततिमुत्रं यावत् जम्बूद्वीपप्रकरणवदध्येतव्यम् । पश्चिम तक प्रकट किया गया है भरत आदि क्षेत्रों की रचना की गई है पूर्वदिशा और पश्चिमदिशा की ओर मेरु की रचना की गई है तात्पर्य इसका यह है कि जम्बूद्वीप की रचना के अनुसार ही धातकी खण्डद्वीप में हिमवदादि पर्वतों की और भरत आदि क्षेत्रों की रचना हुई है यहां दो मेरु हैं इसलिये एक एक मेरु संबंधी सात २ क्षेत्र आदि की रचना होने से यहां इन सब की पूर्वार्ध और अपराध को लेकर दूनी रचना प्रकट की गई है धातकी खण्ड द्वीप के समान पुष्करार्ध में भी मेरु, वर्ष, a नदी आदिकों की संख्या दुनी है क्यों कि इस द्वीप के भी इष्वाकार पर्वतों के निमित्त पूर्वार्ध और पश्चिमार्ध ऐसे दो विभाग कहे गये हैं इस तरह ढाई द्वीप में पांच मेरु पैंतीसवर्ष, तीस वर्षधर, सत्रह महानदियां और तीस हूद हैं ।
जम्बूद्वीप में विदेहक्षेत्र का विस्तार ३३६८४-४/१९ योजन है और मध्य में लम्बाई एक योजन है ठीक बीच में सेरु पर्वत है इसके पास से दो गजदन्त पर्वत निकलकर निषध में जा मिले हैं। इसी प्रकार उत्तर
ક્ષેત્રાની રચના પ્રકટ કરવામાં આવી છે. આ કથનના ભાવાર્થ એ છે કે જખૂ દ્વીપની જેમ જ ધાતકીખંડ દ્વીપમાં પણ હિમવન્ આદિ પતાની, અને ભરતાદિ ક્ષેત્રની રચના સમજવી જોઇએ ત્યાં ખે મેરુ છે, તેથી એક એક મેરુ સંબંધી સાત સાત ક્ષેત્ર આદિની રચના હેાત્રાથી ત્યાં સૌની પૂર્વાધ અને પશ્ચિમાની અપેક્ષાએ ખમણી રચના પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. ધાતકીખંડ દ્વીપની જેમ પુષ્કરામાં પણ મેરુ, ક્ષેત્રે, વધા અને નદીએ આદિની સખ્યા ખમણી બતાવવામાં આવી છે, કારણ કે-આ દ્વીપમાં પણુ ઈશ્વાકાર પતાને લીધે પૂર્વાધ અને પશ્ચિમા એવા બે વિભાગ થઈ ગયા છે. આ રીતે અઢી દ્વીપમાં પાંચ મેરુ, ૩૫ ક્ષેત્રે, ત્રીસ વર્ષોંધર પતા, ૧૭ મહા નદીએ અને ૩૦ હદ આવેલાં છે.
જબુદ્વીપમાં આવેલા વિદેહ ક્ષેત્રના વિસ્તાર ૩૩૬૮૪–૪/૧૯ તેત્રીસ હજાર છસે ચાર્યાશી હજાર ચાર ઓગણીશાંશ ચેાજનના છે. અને મધ્યમાં લંબાઇ એક ચેાજનની છે, તેમાં વચ્ચે ખરાખર મેરુ પર્વત છે. તેની પાસેથી એ ગજદન્ત પર્યંતનીફળીને નિષ્યમાં જઈ મળ્યા છે. એજ
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |