________________
४२०
स्थानाशी पौण्डरीकहदश्चैव । तत्र खलु द्वे देवते महर्दिके यावत् पल्योपमरिथतिके परिवसतः, तद्यथा-श्रीश्चैव लक्ष्मीश्चैव । एवं महाहिमवद्रुक्मिणो पंधरपर्व तयो द्वौं महादौ प्रज्ञतौ, बहुसम० यावत्-तथा-महापादश्चैव महापौण्डरीकहदश्चैव । देवते-होश्चैव बुद्धिश्चैव । एवं निपधनीलवतो धरपर्वतयोस्तिगिछिदश्चैव केशरिहदश्चैव । देवते-धृतिश्चैव कीर्तिश्चैव । जम्बूमन्दरस्य पर्वतस्य दक्षिणेन महाहिमवतो वर्षधरपर्वतात् महापग्रहदात द्वे महानद्यौ प्रबहतः, तद्यथा-रोहिता ये दोनों महाहूद परस्पर में पहिलेके कथनके अनुसार-बहुममतुल्य आदि विशेषणोंवाले हैं आयाम, विष्कम,उच्चता, उदेध, (गहराई) संस्थान और परिणाहविशालताकी अपेक्षायेदोनों बराबर हैं। इन दो महादोंके नाम, पमहूद और पौण्डरीहूद, इनमें महाऋद्धि आदि विशेषणोंसे संपन्न दो देवियां निवास करती हैं इनकी स्थिति एक पल्योपन की है ये देवियां श्री और लक्ष्मी इस नामवाली हैं। इसी तरह महाहिसवार पर्वत और रुक्मी पर्वत इन दो पर्वतों पर दो महाहूद हैं ये भी परस्पर में घनुसम आदि पूर्वोक्त विशेषणों वाले हैं इन दो बहादों के नाम हैं महापद्म और महापुण्डरीक इनमें दो देवियां रहती हैं इनके नाम हैं ही देवी
और बुद्धि देवी इसी तरह से निपधपर्वत और नीलपर्वत इल दो पर्वतों पर भी तिमिच्छहूद और केशरिहूद ये दो हद हैं इनमें भी दो देवियां रहती हैं इनके नाम है घृतिदेवी और कीर्ति देवी।।
जंबूद्वीपस्थ सुमेरुपर्वत की दक्षिण दिशा तरफ महाहिमवान् वर्षधरपर्वत पर जो महापमहूद है उससे दो महानदियां निकली हैं इनके છે તે બને હદ બહુ સમતુલ્ય આદિ પૂર્વોક્ત વિશેષણવાળાં છે-લંબાઈ, પહોળાઈ, ઊંચાઈ, ઉધ, સંસ્થાન અને પરિધિની અપેક્ષાએ તેઓ સમાન छ. मनां नाम नीय प्रमाणे छ-(१) ५ ४ भने (२) ४ . तमा શ્રી અને લક્ષમી નામની બે દેવીઓ નિવાસ કરે છે. તે બને દેવીઓ મહદ્ધિક આદિ વિશેષણેથી યુક્ત છે અને તેમની સ્થિતિ એક પલ્યોપમની છે. એજ પ્રમાણે મહાહિમાવાન અને રુકિમ પર્વતો પર બે મહાહર છે. તેમનાં નામ મહા પદ્મ અને મહા પુંડરીક છે. તે બને હદે પણ બહુસમ આદિ વિશેપણથી યુક્ત હોવાથી એકસરખાં લાગે છે, તેમાં અનુક્રમે હી અને બુદ્ધિ નામની બે દેવીઓ નિવાસ કરે છે. એ જ પ્રમાણે નિષધ પર્વત અને નીલ પર્વતપર તિબિછડદ અને કેશરીહદ નામના બે હદ છે. તેમાં ધૃતિદેવી અને કીર્તિદેવી નામની બે દેવીઓ નિવાસ કરે છે.
જંબુદ્વીપમાં આવેલા સુમેરુ પર્વતની દક્ષિણ દિશા તરફ આવેલા મહા