Page Text
________________
४१४
स्थानागसूत्र 'एत्य ' इति, अत्र-प्रज्ञापकेनोपदयमानयोः अश्वस्कन्धसदृशौ आदौ निम्नौ पर्यवसाने चोन्नती, तयोनिषधसमीपे चतुःशत योजनोच्छितत्वात् , मेरुसमीपे तु पञ्चशत योजनोच्छूितत्वादिति, अर्धचन्द्रसंस्थानसंस्थितौ अर्धचन्द्राकारी अत्रादशब्देन विभागमात्र विवक्ष्यते, न तु सममविभागतेति आभ्यां चार्द्धचन्द्राकारा देवकुरवः कृताः। तौ द्वौ पूर्वोक्तविशेषणविशिष्टौ परस्परसमानरूपौ क्रमेण सौमनस-विद्युत्भनामानौ वक्षस्कारपर्वतौ । तत्र-वक्षसि-मध्ये गोप्यं क्षेत्र द्वौ संभूय कुरुत इति वक्षस्कारौ, तौ च तौ पर्वतौ चेति तथा, 'जंबू' इत्यादि । एवमेवोत्तरकुरुण्यपि द्वौ गन्धमादन-माल्यवन्नामानौ वक्षस्कारपर्व तौ स्तः। नवरं यथासत्तिन्यायमाश्रित्यापरपार्श्व गन्धमादनः, पूर्व पार्श्वमाल्यवानिति । 'जम्बू' विद्युत्प्रभ नामके दो पक्षामारपर्वत हैं ये वक्षस्कार आदिमें निम्न-नीचा हैं और अन्त में उन्नत-ॐना हैं अतः इनका आकार अश्वस्कंधके जैसा है निषध के पास ये चारसी योजन ऊँचे हैं, और मेरु के पास पांचसो योजन ऊंचे हैं अर्द्धचन्द्र के जैसे ये संस्थान वाले हैं यहां अर्ध शब्द से केवल विभागमात्र विवक्षित हुआ है समप्रविभागता नहीं इन्हीं दो वक्षस्कारपर्वतों ने देवकुरुओं को अर्द्धचन्द्र के आकार जैसा कर दिया है ये वक्षस्कार परस्पर में सामानरूप वाले हैं वक्षस्कार ऐसा नाम इनके होने का यह कारण है कि ये दोनों अपने मध्यगत क्षेत्र को गोप्य कर रखते हैं इसी प्रकार उत्तरकुरुओं में भी दो वक्षस्कारपर्वत गन्धमादन
और माल्यवान नाम के हैं अपरपाव में गन्धमादन और पूर्वपाव में माल्यवान् वक्षस्कार पर्वत है। इसी तरह से जम्बूद्वीप में मन्दरपर्वतઅને વિદ્યુતપ્રભ નામના બે વક્ષસ્કાર પર્વતે છે તે વક્ષસ્કાર પતે આદિમાં નીચા છે અને અન્ત ભાગમાં ઊંચા છે, તેથી તેમને આકાર અશ્વસ્કંધના જે લાગે છે. નિષધની પાસે તેઓ ૪૦૦ એજન ઊંચા છે અને મેરુની પાસે ૫૦૦ જન ઊંચા છે. તેઓ અર્ધચન્દ્રના જેવાં સંસ્થાન (આક૨) વાળા છે. અહીં અર્ધ શબ્દથી માત્ર વિભાગ જ દર્શાવવામાં આવ્યું છે-સમપ્રવિભાગતા દર્શાવવામાં આવેલ નથી આ બન્ને વક્ષસ્કાર પર્વતએ દેવકુરુઓને અર્ધચન્દ્રના આકાર જેવાં કરી દીધાં છે, તેઓ એકસરખાં સ્વરૂપવાળા છે. તેમને વક્ષસ્કાર કહેવાનું કારણ એ છે કે તેઓ પિતાની વચ્ચે રહેલા ક્ષેત્રને
પ્ય (નજરે ન પડે એવું) કરી નાખે છે. એ જ પ્રમાણે ઉત્તર કુરુઓમાં પણ બે વક્ષસ્કાર પર્વત છે. તેમનાં નામ ગંધમાદન અને માલ્યવાન છે. પશ્ચિમ તરફ ગંદમાન અને પૂર્વ તરફ માલ્યવાન વક્ષકાર પર્વતે આવેલા છે. એજ
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |