________________
- सुंघा टीका स्था० २ उ०३ सू०- २९. उत्पादोद्वर्तनाद्वैविध्यम् .
" देवा नेरइया वि य, असंखवासाउया य तिरिमणुया। उत्तमपुरिसा य नहा, चरमसरीरा य निरुवकमा ॥१॥ सेसा संसारस्था, भइया सोवकमा व इयरे वा।
सोवकम निरुवक्कम,-भेओ सणिो समासेण" ॥ २ ॥ इति । छाया-देवा नैरयिका अपि च, असंख्यवायुष्काश्च तियं मनुष्याः।
उत्तमपुरुषाश्च तथा, चरमशरीराश्च निरुपक्रमाः ॥१॥ शेपाः संसारस्थाः, भाज्याः सोपक्रमा वा इतरे वा ।
सोपक्रमनिरूपक्रम,-भेदो भणितः समासेन ॥ २ ॥” इति २३ । अनुत्तम पुरुष और अचरम शरीरी ये सोपक्रम एवं निरुपक्रम दोनों प्रकार की आयुबाले होते हैं।
कहा भी है-" देवा नेरड्या वि" इत्यादि। "सेसा संसारथा" इत्यादि।
अधिकतर प्राणियों का विष, श्वासोच्छ्याप्त का अवरोध, हवाई जहाज से पतन, और राग आदि के निमित्त से अकाल में मरण देखकर यह प्रश्न होता है कि क्या अकालमरण होता है ? यदि अकाल मरण होता है ऐला मान लिया जाय तो दूना यह भी प्रश्न होता है कि जितने भी संसारी जीव हैं उन लय का अकालसरण होता है या सब का न होकर कुछ का ही होता है ? इन्हीं दो प्रश्नों का उत्तर हमें यहां इस अभवनायुक निरुपक्रमायुष्क की विचार धारा से प्राप्त होता है कम शास्त्र के अनुसार भुज्यमान आयु का उत्कर्षण नहीं हो सकना क्यों कि उत्कर्षग बन्धकाल में ही होता है उदाहरणार्थ-किसी શરીરી જે સપકેમ અને નિરુપક્રમ, એ બન્ને પ્રકારના આયુવાળા હોય છે. ४थु ५९ छ है-" देवा नेरइया वि" त्यादि । “ सेसा ससारत्या" त्याह
ઘણું જીવોનું વિષ, શ્વાસોચ્છવાસને અવરોધ, વિમાની અકસ્માત અને રેગ આદિ કારણથી અકાળે મરણ થાય છે. આ અકાળ મરણ જોઈને એ પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે શું અકાલ મરણ સંભવી શકે છે ખરૂ? જે અકાલ મરણ થવાની વાત સ્વીકારવામાં આવે, તે બીજે પ્રશ્ન એ ઉદ્ભવે છે કે શું સમસ્ત સંસારી જીવન અકાલ મરણ થાય છે, કે કઈ કઈ સંસારી જીવના અકાલ મરણ થાય છે? આ બન્ને પ્રશ્નોના ઉત્તર આપણને આ અભવવત્યયુષ્ક અને નિરુપમાયુષ્કની વિચારધારામાંથી મળી આવે છે. કર્મશાસ્ત્ર અનુસાર ભુ. માન આયુનું ઉત્કર્ષણ થઈ શકતું નથી, કારણ કે ઉત્કર્ષણ બન્ધકાળમાં જ
