Sthanang Sutram Part 01

SR No.: 009307
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1964
Total Pages: 706
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_sthanang
File Size: 41 MB

Page 330

३१०
स्थानाङ्गसूत्र तिकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः-म्रक्ष्मा वादराश्चेति ५ । 'दुविहा' इत्यादि-पर्याप्तकापर्याप्तकमाश्रित्य पृथिवीकायिकादि वनस्पतिकायपर्यन्तं सूत्रपञ्चकं व्याख्येयम् । तत्र पर्याप्तिनामकर्मोदयात् पर्याप्तकाः, तद्विपरीता अपर्याप्तकाः। पर्याप्तिः = आहारादिपुद्गलग्रहणपरिणमनहेतुरात्मनः शक्तिविशेषः । सा-आहारशरीरेन्द्रियाऽऽनप्राणभाषामन:-पर्याप्तिभेदात् पइविधा । पृथिव्यादिवनस्पतिपर्यन्तानां पञ्चानामपि स्थावराणां भाषामनोवर्जिताश्चतस्रः पर्याप्तयो भवन्ति । से दो दो प्रकार के कहे गये हैं पृथिवी ही जिन जीवों का शरीर होता है वे पृथिवी कायिक जीव हैं इन पृथिवीकायिक जीवों में जिनके सूक्ष्म नामकर्म का उदय होता है, वे सूक्ष्म पृथिवीकायिक जीव हैं ये सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव सर्वलोक में व्यापक हैं बाद नाम कर्म के उदय वशवर्ती जो जीव हैं वे बादर पृथिवीकायिक जीव हैं ये लोक के एकदेश पृथिवी पर्वत आदिकों में ही रहते हैं ? इसी तरह से अप्कायिक-अप ही जिनका शरीर होता है ऐसे जीव भी तेज ही जिनका शरीर होता है ऐसे तैजस्कायिक जीव भी वायु ही जिनका शरीर होता है ऐसे वायुकायिक जीव भी और वनस्पति ही जिनका शरीर होता है ऐसे वनस्पतिकायिक जीव भी होते हैं इसलिये इनके भी सूत्र इसी प्रकार से कह लेना चाहिये यही बात "वनस्पतिकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः सूक्ष्मा बादराश्च" इस सूत्रांश द्वारा प्रकट की गई है इस प्रकार से इन एकेन्द्रिय जीवों में द्विविधता प्रकट करके अब अन्य प्रकार से भी इनमें
છે. પૃથ્વી જ જે જીવોનું શરીર હોય છે તે જીવેને પૃથ્વીકાયિક કહે છે તે પ્રકાયિકમાં જેમને સૂમ નામકર્મને ઉદય હોય છે, તે જ સૂક્ષમ પૃવી. કાયિક હોય છે. તે સૂકમ પૃથ્વીકાયિક જીવે સર્વ લેકમાં વ્યાપેલા છે. જે પૃથ્વીકાયિકેમાં બદર નામકર્મને ઉદય હોય છે, તે પૃથ્વીકાયિકને બાદર પૃથ્વીકાલિક જી કહે છે. તેઓ લેકના એક દેશ–પૃથ્વી, પર્વત આદિકમાં રહે છે
અપૂ (પાણી) જ જેમનું શરીર છે, એવાં અને અપકાયિક કહે છે. તેજ જ જેમનું શરીર છે, એવાં જીવોને તેજસ્કાયિક કહે છે. વાયુ જ જેમનું શરીર છે, એવાં જીને વાયુકાયિક કહે છે. અને વનસ્પતિ જ જેમનું શરીર છે. એવાં અને વનસ્પતિકાયિક કહે છે. પૃથ્વીકાયિકની જેમ અપ્રકાયિક, તેજસ્કાયિક, વાયુકાયિક અને વનસ્પતિકાયિક જીમાં પણ સૂક્ષ્મ અને બાદરના मेथी विविधता पी. मे पात सूत्रसरे " वनस्पतिकायिका द्विविधा प्रज्ञप्ताः सूक्ष्मा बादराश्च " मा सूत्रांश द्वारा प्र४८ ४२री छे.