Page Text
________________
स्थानाइसूत्रे सम्यग्रमिथ्यादृष्टिकत्वं नास्ति । सम्यग मिथ्याष्टिस्तु संज्ञिनानेन भवति । अतो द्वीन्द्रियादयः सम्यग्दृष्टिमिथ्यादृष्टिभ्यायेव विशेषिता भवन्तीति । तया-पञ्चेन्द्रियतिर्यङ्मनुष्यादिवैमानिकान्तानां नारकादिवद् दर्शनत्रयं भवति । अतस्तेपां दर्शनत्रय विशेपितानामेकैकस्य वर्गणा एकैका भवति । अत एवाह सूत्रकारः-" सेसा जहा नेरइया जाव एगा सम्मामिच्छदिहियाणं वेयाणियाणं वग्गणा ॥"
इति तृतीयश्चतुर्विंशति दण्डकः ॥ ३ ॥
तथा-कृष्णपाक्षिकाणां-कृष्णपक्षोऽस्त्येषामिति कृष्णपाक्षिका! अर्धपुद्गलपरावाधिकसंसारभाजः, तेषां वर्गणा एका । तथा-शुलपाक्षिकाणां-शुक्लानाम् आस्तिकत्वेन विशुद्धानां पक्षावर्ग-शुक्लपक्षः, तत्र भवाः शुक्लपाक्षिकाः, अर्धपुदीन्द्रियादिक जीव सम्यग्दृष्टि भी होते हैं और मिथ्यादृष्टि भी होते हैं मिश्रदृष्टिवाले नहीं होते हैं तथा पचेन्द्रिय तिथंच मनुष्य और वैनानिक तक के जीव नारकादि की तरह दर्शन भय वाले होते हैं अतः दर्शन त्रय विशेषित उन जीवों के एक • जीव के एक २ वर्गणा होती है इसीलिये स्तुत्रकार ने "सेसा जहा नेरड्या जाव एगा सम्मामिच्छादिहियाणं वेमाणियाणं वग्गणा" ऐसा कहा है इस प्रकार से यह तीसरा चतुर्विशति दण्डक है।
कृष्णपक्ष जिनके होते हैं वे कृष्णपाक्षिक हैं अर्थात् ऐसे जीव कृष्णपाक्षिक हैं कि जिनका संसार एक पुद्गल परार्वत अधिकतर है अल्पतर नहीं है इनकी भी वर्गणा एक होती है तथा जो जीव शुक्ल. पाक्षिक हैं अर्थात् जिनका संसार केवल अर्धपुद्गल परावर्तनमात्र रूप रह गया है ऐसे जीवों की भी वर्गणा एक ही होती है ये शुक्लपाक्षिक ભાવ પંચેન્દ્રિય જીવમાં જ હોય છે. તેથી જ હીન્દ્રિયથી ચતુરિન્દ્રિય પર્યાના જ સમ્યગ્દષ્ટિ પણ હોય છે અને મિથ્યાદષ્ટિ પણ હોય છે, પરન્તુ મિશ્ર દષ્ટિવાળા હેતાં નથી. તથા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, મનુષ્ય અને વૈમાનિક પર્વતના દંડકના જીવમાં એક એક વગણ હોય છે એમ સમજવું. તેથીજ સૂત્રકારે " सेसा जहा नेरइया जाव एगा सम्ममिच्छादिट्ठियाणं वेमाणियाणं वग्गणा" આ પ્રમાણે કહ્યું છે. ત્રીજા ૨૪ દંડકની પ્રરૂપણ અહીં પૂરી થાય છે.
જે જીવેને એક પુલ પરાવર્તન કાળ કરતાં પણ અધિક કાળ પર્યત આ સંસારમાં ભ્રમણ કરવાનું હોય છે, એવાં જીને કૃષ્ણ પાક્ષિક કહે છે. એવાં અને સંસાર એક પુલ પરાવર્ત કાળ કરતાં ઓછો હોતો નથી, પણ વધારે જ હોય છે. તે કૃષ્ણ પાક્ષિક જીવોની વણામાં પણ એકત્વ સમજવું, તથા જે જીવે શુકલપાક્ષિક હોય છે. જેમને સંસાર અર્ધપુલ પરા
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |