Page Text
________________
स्थानासूत्र एको नीलः । एको लोहितः । एको हारिद्रः । एकः शुक्लः । एकः सुरभिगन्धः । एको दुरभिगन्धः । एकः तिक्तः । एक कटुकः । एकः कपायः । एकः अम्लः । एको मधुरः । एकः कर्कशो यावद् रूक्षः ।। सू० ४९ ।।
टीका-'एगे सदे' इत्यादि___ शब्द:-शव्दयते अभिधीयतेऽर्थोऽनेनेति शब्दः, श्रोत्रंन्द्रियग्राह्यनियतक्रमवर्णात्मको ध्वनिः । स एका-एकत्वसंख्या विशिष्टः । शब्दो यद्यपि नामस्थापनादि भेदैश्चतुर्विधः, तथापि शब्दत्वसामान्यमाश्रित्यैकत्वं वोध्यमिति । तथा-रूपम्रूप्यते अवलोक्यते इति रूपम्-आकारश्चक्षुर्विपयः तच्च-एकम् एकत्वसंख्याविपृथुल एक है परिमण्डल एक है कृष्ण एक है नील एक है लोहित एक है हारिद्र एक है शुक्ल एक है सुरभिगन्ध एक है दुरभिगन्ध एक है तिक्तरस एक है कटुकरस एक है कषायरस एक है अम्लरस एक है मधुररस एक है कर्कश स्पर्श एक है यावत् वक्षस्पर्श एक है।
टीकार्थ-जिसके द्वारा अर्थ का कथन किया जाता है वह शब्द है ऐसा यह शब्द श्रोत्रेन्द्रिय से ग्राह्य नियतक्रमवर्णरूप ध्वनिस्वरूप होता है । यह ध्वनिरूप शब्द एकत्वसंख्याविशिष्ट है यद्यपि शब्द नाम स्थापना शब्द आदि के भेद से चार प्रकार का कहा गया है तथापि शब्दस्वरूप सामान्य की अपेक्षा से यह एक है, जो देखा जाता है उसका नाम रूप है यह रूप आकाररूप है, चक्ष इन्द्रिय से यह ग्राह्य होता है रूपत्व सामान्य की अपेक्षा से इसमें एकता कही गई है यहां
मे छे, यन्त्र (वि ) मे छ, यतुरन ( यतुओए) मे छे, पृथुत मेछ, पारस से छे, ४० मे छे, नीयन्मे छ, सहित (ana) એક છે, હારિદ્ર (પીળે રંગ) એક છે, શુકલવર્ણ એક છે, સુરભિમન્ય એક છે, દુરભિગંધ એક છે, તિક્તરસ (તીખે સ્વાદ) એક છે, કઈ રસ એક છે, કાષાયરસ એક છે, અમ્લરસ એક છે, મધુરરસ એક છે, કર્કશસ્પર્શ એક છે અને રૂક્ષસ્પર્શ પર્યન્તના પ્રત્યેક સ્પર્શમાં પણ એકત્વ છે.
ટીકાઈ–જેના દ્વારા અર્થનું કથન કરાય છે તે શબ્દ છે. તે શ્રોત્રેન્દ્રિય દ્વારા ગ્રાહ્ય નિયતકમવર્ણરૂપ ધ્વનિસ્વરૂપ હોય છે. તે નિરૂપ શબ્દ એક હેય છે. જો કે શબ્દ નામ સ્થાપના શબ્દ આદિના ભેદથી તેને ચાર પ્રકારને કહ્યું છે, છતાં પણ શબ્દસ્વરૂપ સામાન્ય લક્ષણની અપેક્ષાએ તેમાં એકત્વ પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે જે દેખવામાં આવે છે તે રૂપ છે. તે રૂ૫ આકારરૂપ છે અને ચક્ષુઇન્દ્રિય વડે ગ્રાહ્ય હોય છે. રૂપત્ર સામાન્યની અપેક્ષાએ તેમાં એકતા કર્યું છે. અહીં જેમાં જેમાં એકવ પ્રકટ કર્યું છે તે સામાન્યની અપેક્ષાએ જ
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |