________________
समयार्थचोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १४ ग्रन्थस्वरूपनिरूपणम् गुरुकुलात् गच्छाद्वा वहि: (ण णिककसे) न निष्कसेत्-अन्यत्र नोपवसेत् स्वच्छन्दचारी न भवेदिति भावः ॥४॥
टीका ... 'मणुए' धनुजः-साधुः 'अणोसिए' अनुपितोऽनवस्थित:-स्वच्छन्द चारी 'गंतकर' नान्तकर:-कर्मक्षयकारको न भवति 'इइ इस्पेवं 'णच्चा' ज्ञात्वा -सम्मग विचार्य 'ओसाणे' अवसानम्-गुरुकुले सदैवाऽवस्थानम्-निवासं याच ज्जीव तथा 'समाईि' समाधिम् संपमाऽनुष्ठानरूपाम् 'इच्छे' इच्छेद्-वान्छेत् , स एव प्रतिज्ञातमर्थ प्रतिपालयितुं शक्ष्यति, यो गुरुकुले सदैव तिष्ठति, नान्यथा तत्संभवति । गुरुकुलबासरहितस्य ज्ञानमुपहासमायं भवति। तदुक्तम् -'नहि भवति निर्विगोपकामनुपासितगुरुकुलस्व विज्ञानम् । . .
घकटितपश्चाद्भागं पश्यत नृत्यं मयूरस्प ॥१॥ इच्छा कारे । एवं मध्य मोक्ष भबन योग्य साधु का वृत्त को जो कि लज्ञ छारा प्रतिपादित संयम मार्ग और जिनधर्म है उसको प्रकाशित करते हुए गुरुकुल से था गच्छ से बाहर न निकले ॥४।। ___टीकार्थ--जो मनुष्य अर्थात् साधु गच्छ में निवास न करके स्थ
छन्द विचरण करता है, वह कर्मों का क्षय नहीं कर सकता। ऐसा विचार करफे साधु सदैव गुरुकुल में रहने की इच्छा करे और सम्यक अनुष्ठान करने की अभिलाषा करे । जो सदैव गुरु के समीप निवास करेगा, घही अपनी प्रतिज्ञा का पालन करने में समर्थ होगा। इसके विना प्रतिज्ञा का पालन कहीं हो सकता। गुरुकुलवास से रहित पुरुष का ज्ञान हास्यास्पद होता है। कहा भी है-'नहि भवति निर्मिगोपक' इत्यादि। નીજ ઇચ્છા કરે, તથા ભવ્ય મેક્ષ ગમન ચગ્ય સાધુના વૃત્તાંતને કે જે સર્વજ્ઞ દ્વારા પ્રતિપાદિત સંયમ માર્ગ અને જૈનધર્મ છે, તેને પ્રકાશ કરતા થકા ગુરૂકુળમાંથી અથવા ગચ્છમાંથી બહાર નીકળે નહીં અર્થાત્ સ્વદા ચારી ન બને છેડા
ટીકા–જે મનુષ્ય અર્થાત્ સાધુ ગચ્છમાં નિવાસ ન કરતાં સ્વરછ વિચરણ (વિહાર) કરે છે, તે કર્મોને ક્ષય કરી શકતા નથી. એ વિચાર કરીને સાધુ હમેશાં ગુરૂકુળમાં રહેવાની ઈચ્છા કરે, અને સમ્યક્ અનુષ્ઠાન કરવાની અભિલાષા–ઈચ્છા કરે, જે સર્વદા ગુરૂની પાસે નિવાસ કરશે, એજ પોતાની મર્યાદાના પાલનમાં સમર્થ થઈ શકશે તે સિવાય પ્રતિજ્ઞાનું પાલન થઈ શકતું નથી ગુરૂકુળ વાસથી રહિત પુરૂષનું જ્ઞાન હાસ્યાસ્પદ થાય છે. ४. ५ छे ४-नहि भवति निर्विगोप' त्याह
सू०५१
