________________
૮૨
सूत्रकृतानं सूत्रे
धर्मोपार्जनकालस्तु प्रायः सर्व एव भवति विवेकिनाम् । यतो धर्मस्यैव सर्वतः प्राधान्यात् पुरुषार्थाऽवसरे, प्रधानस्यैव उपार्जनं क्रियमाणं दृष्टम् । अत आ वाल्यात् ये संयमानुष्ठाने धर्मसाधने समुद्यतास्त एव धीराः । इत्थंभूता धीरा शैशवाद्धर्ममनुष्ठाय कर्मविनाशने समर्थः । अत एव कर्मबन्धनरहिता असंयमसंबद्धं जीवनं नावकांक्षन्ति । जीविते मरणे वा निःस्पृहाः सर्वदा सर्वथा संयमोद्यममतय एव भवन्ति ||१५||
• नारी परीपहस्याऽतिदुखहत्व दर्शयति सूत्रकारः - 'जहा नई' इत्यादि । मूलम् - जहा नई वेयरणी दुत्तरा इंह संमता ।
एवं लोगंसि नोरीओ दुरुतेरा असेंईमया ||१६|| छाया -- यथा नदी वैतरणी दुस्तरेह सुसंमता ।
एवं लोके हि नार्यो दुस्वरा अमतिमता ||१६||
आशय यह है विवेकवान् जनों के लिए सभी समय धर्माचरण के लिए होता है । धर्म ही सब में प्रधान है और पुरुषार्थ के अवसर पर प्रधान वस्तुका उपार्जन करना ही देखा जाता है । अतएव वाल्यावस्था से ही जो संयम के अनुष्ठान या धर्म के साधन में उद्यत हैं, वही वास्तव में धीर कहलाते हैं। ऐसे भीर पुरुष शैशव (पालपन से) अवस्था से ही धर्म का अनुष्ठान करके कर्मविनाश करने में समर्थ होते हैं । अतएव जो कर्मबन्ध से रहित हैं वे असंयममय जीवन की अभिलाषा नहीं करते हैं । वे जीवन में और मरण में निस्पृह होते हैं सदा सर्वथा संयमपालन के ही अभिलाषी होते हैं ॥१५॥
આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે વિવેકવાન્ પુરૂષ! પેાતાની જીવનની ક્ષથે ક્ષશુના ઉપયાગ ધર્માચરણમાં કરે છે. ધ જ સૌથી ઉત્તમ છે. તે ઉત્તમ વસ્તુનું ઉપાર્જન કરવામાં જ વિવેકવાન્ પુરુષેા પ્રયત્નશીલ રહે છે તેથી જે બાલ્યાવસ્થાથી જ સંયમના અનુષ્ઠાનમાં અથવા ધર્માંના સાધનમાં પ્રવૃત્ત રહે છે, તેને જ ખરી રીતે ધીર કહીશકાય છે. એવાં ધીર પુરૂષ માલ્યાવસ્થાથી જે ધર્મનું પાલન કરીને કમના ક્ષય કરવા લાગી જાય છે. તેથી તેએ કમને ક્ષય કરીને માક્ષ પ્રાપ્ત કરવાને સમર્થ અને છે. એવા પુરુષા કેમ અન્યથી રહિત હાય છે, તેઓ કદી પણ અસયમી જીવનની અભિલાષા સેવતા નથી. તેઓ જીવન અને મરણના વિષયમાં નિઃસ્પૃહ હાય છે. સંયમનું પાલન કરતાં કદાચ મૃત્યુને ભેટવુ પડે તે પણ તેઓ ગસરાતા નથી તેએ સદા સયમપાલનની જ અભિલાધાવાળા હોય છે. ૫૧૫ા
