Acharanga Sutra Part 02

SR No.: 009302
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Total Pages: 780
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_acharang
File Size: 52 MB

Page 87

अध्य० २. उ. १
यहा गुण्यते = विशिष्यते निश्चयनयेन शुद्धस्वरूपोऽप्यात्मा नरामरतिर्यगादिभेदेन भिद्यते येनेति गुणः - शब्दादिरूपः कामगुणः । स एव मूलस्थानम् ।
मूलस्थानपदस्य व्युत्पत्तिभेदेन बहवोऽर्था भवन्ति । यथा - मूल - मोहनीयं त्याग नहीं कर सकता - " न यारंभो विणा वहा- न चारम्भो विना वधात् " इस वाक्य के अनुसार बिना हिंसा के आरंभ नहीं होता - जहाँ हिंसा है वहाँ सर्व प्रकार से संयम का आराधन नहीं है । अतः निर्दोष संयम को पालने के लिये छहकाय के जीवों के आरंभ करनेका त्याग अवश्य २ करना पड़ता है |
गुण शब्दका अर्थ - शब्दादिक विषय हैं, क्योंकि इन्हींके सेवन से यह आत्मा चतुर्गतिरूप संसार में भटकता फिरता है । आना-जाना यही तो एक बड़ा भारी गमनागमन का चक्कर इस जीव के पीछे पड़ा हुआ है । कभी नरकमें जाकर रोता है तो कभी मानवपर्याय की प्राप्ति से विषयभोगों में अपने जन्म को निष्फल कर देता है, कभी स्वर्गमें जाकर वहाँ की दिव्य ऋद्धि आदि पाकर इठलाता गर्विष्ठ होता है, तो कभी पशुप में जाकर बिलखता है ।
66
यही बात - यो 55 गुणः इन शब्दों से सूत्रकारने प्रकट की है । मूलस्थान शब्द का अर्थ प्रकट करने के लिये टीकाकार कहते हैं कि मूलस्थान शब्द के व्युत्पत्ति के भेद से अनेक अर्थ होते हैं, जैसे- "मूलं
6c
'न यारंभी विणा वहा
55
न चारम्भो विना वधात् '
""
આ વાકચ અનુસાર હિસા વિના આરંભ થતા નથી. જ્યાં હિંસા છે ત્યાં સર્વ પ્રકારથી સંચમનું આરાધન નથી, માટે નિર્દેષ સયમ પાળવામાં છકાય જીવાનો આરંભ કરવાના ત્યાગ અવશ્ય ર કરવા પડે છે.
ગુણ શબ્દના અ——શદાદિક વિષય છે, કારણ કે તેના સેવનથી આ આત્મા ચતુતિરૂપ સંસારમાં ભટકતા ફરે છે. જાવું-આવવું એ તે એક ભારી ગમનાગમનનું ચક્કર આ જીવના પાછળ પડ્યુ છે. કોઈ વખત નરકમાં જઈ રાવે છે તે ચારેક માનવપર્યાયની પ્રાપ્તિથી વિષયભાગામાં પેાતાના જન્મને નિષ્ફળ કરે છે. ચારેક સ્વર્ગમાં જઈ ત્યાંની દિવ્યઋદ્ધિ આદિ જોઈ ને ગર્વિષ્ઠ થાય છે. કારેક પશુપર્યાયમાં જઈ રાવે છે.
भावात - " यो गुणः આ શબ્દોથી સૂત્રકારે પ્રકટ કરી છે. મૂળસ્થાન શબ્દના અર્થ પ્રકટ કરવાને ટીકાકાર કહે છે કે—મૂળસ્થાન શબ્દના વ્યુત્પત્તિના लेहथी भने अर्थ थाय छे प्रेम - " मूलं संसारस्तस्य स्थानमाश्रय. कारणम् "
२
"