________________
आचाराङ्गसूत्रे
टीका— क्रूरेषु=घोरतरपरिणामेषु वधवन्धादिषु कर्मसु क्रियासु, तिष्ठन्= प्रवृत्तः, भृगम्=अत्यर्थ-चिरं नरके परितिष्ठति - तत्र वैतरणीतरणाऽसिपत्रपाताऽऽदिजनितं चोरतरं दुःखमनुभवन दीर्घकालमवस्थितो भवतीत्यर्थः । क्रूरेषु कर्मषु अतिष्ठन्=अप्रवृत्तस्तु भृशं=सर्वथा नरके नो परितिष्टति = उपस्थितो न भवति, न तत्रोत्पद्यते इत्यर्थः ।
६२६
-
यद्वा — भृशं क्रूरैः =अतिकुटिलैः प्राणातिपातादिभिः कर्मभि = व्यापारैः भृशम् =अत्यर्थं-चिरं नरके परितिष्ठति । एवम् अभृशं क्रूरैः = मन्दक्रूरैः कर्मभिः नरके भृशम्-अत्यर्थ-चिरं नो परितिष्ठति, श्रेणिकवत् ॥ ० ६ ॥
जिनका परिणाम घोरतर है, ऐसे वध - बंधनादिक जो क्रूर कर्म हैं उनमें प्रत्ति करनेवाला प्राणी मरकर नरकों में उत्पन्न होता है, और चिरकाल तक अनेक सागरपर्यन्न वहां के दुःख भोगना, वैतरणी नदी में तैरना, शाल्मली - सेमर जानके वृक्षों के तलवार की धार के सदृश पत्तों के गिरने से देह का चीरे जाना आदि जो भयंकर दुःख हैं उन्हें भोगता हुआ वहीं पर अपनी भुज्यमान आयुको व्यतीत करता है । जो इन क्रूर कर्मों के सेवन में प्रवृत्ति नहीं करता है वह नरक - निगोद में उत्पन्न नहीं होता है ।
अथवा - अतिकुटिल जो प्राणातिपात आदि कर्म हैं उनके द्वारा यह प्राणी चिरकाल तक नरक में निवास करता है और मन्द क्रूर कम के द्वारा वहां चिरकाल तक नहीं, किन्तु कुछ काल तक ही श्रेणिक राजा की तरह रहता है || सू० ६ ॥
જેના પરિણામ ધારતર છે એવા વધુ ખ ધનાદિક જે જે ક્રૂર કર્મ છેતેમાં પ્રવૃત્તિ કરવાવાળા પ્રાણી મરીને નરકમા ઉત્પન્ન થાય છે, અને ચિરકાળ સુધી અનેક સાગર પર્યન્ત ત્યાંના દુ.ખને લાગવવું, વૈતરણી નદીમાં તરવું, શાહ્નવી-સેમર તતના વૃક્ષોના તલવારની ધાર જેવા પાદડાઓના પડવાથી દેહનું ચીરાઈ જવું આદિ જે ભયંકર દુ.ખા છે તેને લેગવતાં ભાગવતાં ત્યા જ પેાતાના ભુખ્ત્યમાન આયુષ્યને વ્યતીત કરે છે, જે આવા કુર કર્મોનું સેવન કરવામાં પ્રવૃત્તિ કરતા નથી તે નરક-નિગેત્રમાં ઉત્પન્ન થતા નથી
૨.થવા~~~તિકુટિલ જે પ્રાતિપાત આદિ કર્મો છે તેએ દ્વારા આવા માાં ચિરકાળ સુધી નરકમા નિવાસ કરે છે, અને મંદ કોં દ્વારા ત્યા ચિરકાળ સુધી નિહ પણુ કાંઇક ઓછા સમય સુધી કેણિક રાન્તની માફ્ક રહે છે, “સૂ૦૬૫
ܕܨܳ