________________
सम्यक्त्र - अध्य० ४. उ. २
ફેરફ
मूलम् - नाणागमो मच्चुमुहस्त अस्थि, इच्छा पणीया वंकानिकेया कालग्गहीया निचये निविट्ठा पुढो पुढो जाई पकप्पयंति । सू०४। छाया - नानागमो मृत्युमुखस्यास्ति इच्छा प्रणीता वकानिकेताः, कालगृहीता निचये निविष्टाः पृथक् पृथग् जातिं प्रकल्पयन्ति ॥ म्र० ४ ॥
टीका - मृत्युमुखस्यानागमः संसारिणां नास्तीत्यन्वयः । एवंभूतः कश्चिदपि संसारी नास्ति, य उपक्रमेण निरुपक्रमेण वा मृत्युमुखे नाऽऽपततीत्यर्थः । उपक्रमां = निमित्तं दण्डकशाशखरज्जुविषादयः, निरुपक्रमो= निमित्ताभावः । तथा चोक्तम्" नश्यति नौति याति वितनोति करोति रसायनं क्रियां, चरति गुरुतानि विवराण्यपि विशति विशेषकातरः । तपति तपांसि खाइति मितानि करोति च मन्त्रसाधनं, तदपि कृतान्तदन्तयन्त्रक्रकचक्रमणैर्विदार्यते " ॥ १ ॥ इति,
ऐसा कोई संसारी जीव नहीं है जो कि उपक्रम - निमित्तसे अथवा अनुपक्रम - विना निमित्त से मृत्युके मुखमें नहीं पड़ना हो। कहा भी है" नश्यति नौति याति विननोति करोति रसायनक्रियां, चरति गुरुतानि विवराण्यपि विशति विशेषकातरः । तपति तपांसि खादनि मिनानि करोति च मन्त्रसाधनं, नदपि कृतान्तदन्तयन्त्रक्रकचक्र मणैर्विदार्यते ॥ १ ॥ " इनि । अर्थात् — कायर पुरुष मृत्युके भयसे चाहे कहीं भग जाय, या मृत्यु की लाचारी करे, कहीं चला जाय, कोई प्रपञ्च करे, अथवा अमर होनेके लिये रसायन क्रिया ( कायाकल्प ) करे, तथा बडे २ व्रत करे, पहाड़ों की गुफाओं में छिप जावे, अनेक प्रकारके तप तपे, परिमित खोराक खावे, એવા કેઈ સંસારી જીવ નથી જે નિમિત્તથી અથવા વગર નિમિત્તથી મૃત્યુના સુખમાં ન પડતા હોય. ફ્લુ દે
नश्यति नौति याति वितनोति करोति रसायनक्रियां,
चरति गुरुतानि विवराण्यपि विशति विशेषकातर. | तपति तपांसि खाइति नितानि करोति च मन्त्रसाधनं, तदपि कृतान्तन्तयन्त्रक्रकचक्रमणैर्विदार्यते " ॥ १ ॥ इति । અર્થાત્—કાયર પુરૂ મૃત્યુન: લયથી ભલે કેઇ જગ્યાએ ભાગી જાય, અથવા મૃત્યુની લાચારી કરે, કઈ જગ્યાએ ચાલી તય, કોઇ પ્રપંચ કરે, અથવા અસર ધાને માટે રસાત ક્રિય: ( કાયાકલ્પ ) કરે, તથા મેટ! વ્રત કરે, પહાડેશની ગુફાઓમાં છુપાદ ક્ષય, અનેક પ્રકારના તપ કરે, પરિમિત ખોરાક ખાય, નેત્ર
