Page Text
________________
४९२
आचाराङ्गसूत्रे __छाया-यः क्रोधदी स मानदर्शी, यः मानदर्शी स मायादर्शी, यो मायादर्शी स लोभदर्शी, यो लोभदर्शी स प्रेमदर्शी, यः प्रेमदर्शी स द्वेषदर्शी, यो द्वेपदी स मोहदशी, यो मोहदीं स गर्भदर्शी, यो गर्भदर्शी स जन्मदर्शी, यो जन्मदर्शी स मारदर्शी, यो मारदर्शी स नरकदर्शी, यो नरकदर्शी स तिर्यग्दर्शी, यस्तियग्दर्शी स दुःखदर्शी ॥ मू० १०॥ ___टीका-यः क्रोधदर्शी क्रोधं पश्यति-भावयति क्रुध्यतीत्यर्थः, क्रोधं दर्शयतीति यावत् । यथा क्रुद्धस्य दृष्टिस्तीत्रा, प्रसन्नचित्तस्य तु सितकमलवद्धवला भवति। स मानदर्शी मानं पश्यति-भावयति, गवं दर्शयतीति यावत् । एवमग्रेऽपि योजनीयं यावत्-'स मोहदर्शी 'ति । यो मोहदर्शी-मोहाऽऽक्रान्तः, स गर्भदर्शी गर्भ पश्यति-गर्भवासोद्भूतदुःखानुभवी भवतीत्यर्थः । एवं-'स तिर्यग्दर्शी-ति ____ जो क्रोधदर्शी है अर्थात् क्रोधको देखता है-क्रोध करनेकी भावना करता है-क्रुद्ध होता है, दूसरे व्यक्ति पर क्रोध दिखलाता है, जैसे'क्रुद्ध व्यक्तिकी दृष्टि तीव्र होती है, प्रसन्नचित्तवालेकी सफेद कमल जैसी धवल होती है। इस प्रकारसे जो दूसरोंके लिये दृष्टि वगैरह चिह्नोंसे अपनी क्रोधपरिणति दिखलाता है-प्रकट करता है वह मानदर्शी होता है-मानको देखता है-मान करनेकी भावना करता है, मान करता है-अन्यके लिये वह अपनी मानपरिणति प्रकट करता है। इसी प्रकार जो मानदर्शी है वह मायादर्शी होता है। जो मायादर्शी है वह लोभदर्शी है । जो लोभदर्शी है वह रागदर्शी है । जो रागदर्शी है वह द्वेषदर्शी है। जो देषदर्शी है वह मोहदर्शी है । जो मोहदर्शी होता है वह गर्भदर्शी होता है । इसका भाव यह है कि-मोहदर्शी प्राणी गर्भाજે કાધદર્શ છે અર્થાતોધને દેખે છે–ફોધ કરવાની ભાવના કરે છે-કુદ્ધ થાય છે, બીજી વ્યક્તિના ઉપર કોઈ દેખાડે છે જેમ–કુદ્ધ વ્યક્તિની દૃષ્ટિ તીવ્ર હોય છે. પ્રસન્ન ચિત્તવાળાની સફેદ કમળ જેવી ધવળ હોય છે એવા પ્રકારથી જે બીજાઓને માટે દષ્ટિ વિગેરે ચિન્હોથી પોતાની કો–પરિણતિ દેખાડે છે–પ્રકટ કરે છે તે માનદશી થાય છે–માનને દેખે છે–માન કરવાની ભાવના રાખે છે, માન કરે છે બીજાને માટે તે પોતાની માન–પરિણતિ પ્રગટ કરે છે. એ પ્રકારે માનદર્શ છે તે માયાદર્શી હોય છે. જે માયાદર્શ છે તે લોભદશે છે, જે લેભદશ છે તે રાગદર્શી છે. જે રાગદ છે તે દેવદર્શ છે, જે દેવદર્શી છે તે મહદશ છે જે મેહદર્શ છે તે ગર્ભદર્શ છે. તેને ભાવ એ છે કે-મોહદર્શ પ્રાણું ગર્ભાવાસથી ઉત્પન્ન અનન્ત
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |