Acharanga Sutra Part 02

SR No.: 009302
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Total Pages: 780
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_acharang
File Size: 52 MB

Page 560

४७९
शीतोष्णीय-अध्य० ३. उ. ४ __यः एकम्-नामयति-क्षपयति, स बहूनपि नामयति=क्षपयति । एकस्यानन्तानुवन्धिनः क्रोधस्य क्षपको बहूनांतभेदानामपत्याख्यानादीनां मानादीनां वा कपायाणांक्षपको भवतीति । यद्वा-एकस्य मोहनीयस्य क्षपका, बहूनां तदवशिष्टानां सर्वासां प्रकृतीनां क्षपको भवतीति । तथा-यो बहूनां क्षपकः, स एकस्य क्षपक इति ।।०४॥ ___ बहुकर्मोपशमेनैककर्मोपशमेन वा विना मोहनीयस्योपशमो न भवति, तथा बहुकर्माभावमन्तरेण एककर्माभावमन्तरेण वा मोहनीयकर्मणः क्षयो न भवति । तस्मादेव कारणाज्जन्तूनां बहुविधदुःखसमुद्भव इत्याह-दुक्खं' इत्यादि।
मूलम्-दुक्खं लोगस्स जाणित्ता वंता लोगस्स संजोगंजंति धीरा महाजाणं, परेण परं जंति, नावकंखंति जीवियं ॥सू० ५॥ . छाया-दुःखं लोकस्य ज्ञात्वा वान्त्वा लोकस्य संयोग यान्ति धीरा महायानं, परेण परं यान्ति, नावकाङ्क्षन्ति जीवितम् ।। भू० ५ ॥
जो एकका क्षय करता है वह बहुतोंका क्षय करता है। एक अनन्तानुबन्धी क्रोधका क्षपक अप्रत्याख्यान आदि कषायोंका अथवा अपने भेदस्वरूप मानादि-कषायोंका क्षपक होता है। अथवा-एक मोहनीय कर्मका क्षपक बहुत-तद्वशिष्ट (मोहनीय कर्मसे बाँकी रही ) सब कर्मप्रकृतियोंका क्षपक होता है। इसी प्रकार जो बहुतोंका क्षपक होता है वह एकका भी क्षपक होता है । सू० ४॥ । बहुत कर्मोके उपशम विना अथवा एक कर्मके उपशम विना मोहनीय कर्मका उपशम नहीं होता है, तथा बहत कर्मों के अभाव-क्षय-हए विना मोहनीय कर्मका क्षय नहीं होता है। इसी कारणसे प्राणियोंको अनेक प्रकारके दुःखोंकी उत्पत्ति होती है । इसी बातको मूत्रकार प्रकट करते हैं-'दुक्ख' इत्यादि ।
- જે એકને ક્ષય કરે છે તે બહેને ક્ષય કરે છે. એક અનંતાનુબ ધી કાધને ક્ષપક અપ્રત્યાખ્યાન આદિ કષાયને અથવા પિતાના ભેદસ્વરૂપ માનાદિ કષાયને ક્ષપક થાય છે. અથવા એક મેહનીય કર્મના ક્ષેપક બહે–તદવશિષ્ટ (મેહનીય કર્મથી બાકી રહી ) સઘળી કર્મપ્રકૃતિને ક્ષપક થાય છે. આ પ્રકારે બહુને ક્ષપક થાય છે તે એક પણ ક્ષપક થાય છે. સૂત્ર ૪
બહુ કર્મોના ઉપશમ વિના અથવા એક કર્મના ઉપશમ વિના મેહનીય કર્મને ઉપશમ થતું નથી. તથા બહુ કર્મોનો અભાવ-ક્ષય વિના, અથવા એક કર્મને અભાવ થયા વિના મેહનીય કર્મને ક્ષય થતું નથી. તે કારણથી પ્રાણીચાને અનેક પ્રકારના દુખોની ઉત્પત્તિ થાય છે. આ વાતને સૂત્રકાર પ્રગટ કરે छे-'दुक्खं' त्यादि. . . . . .