________________
४१६
आवाराणसूत्रे अन्यदपि फलं निष्कर्मदर्शिनो भवतीत्याह-' एस मरणा पमुच्चई' इत्यादि।
मूलम्-एस मरणा पमुच्चइ, से हु दिहभए मुणी, लोगंसि परमदंसी विवित्तजीवी उवसंते समिए सहिए सया जए कालकंखी परिव्वए ॥ सू०५॥
_ छाया-एप मरणात् प्रमुच्यते, स एव दृष्टभयो मुनिः, लोके परमदर्शी विविक्तजीबी उपशान्तः समित. सहितः सदा यतः कालाकासी परिव्रजेत् ॥ सू० ५॥
टीका--एपः-निष्कर्मदर्शी मरणात्-आयुःक्षयात् प्रमुच्यते, आयुष्यकर्मवन्धापगमादिति भावः। यदा-आवीचिमरणात् आवीचि अनुसमयं निरन्तरं मरणं-मृत्युः संसारो वा, तस्मात् प्रमुच्यते । केवली भूत्वा अन्यान् वा मोचयति देशनादिना। स पर जीव निष्कर्मदर्शी-अर्थात् कर्मरहित अपनी आत्माको देखनेके स्वभाववाला हो जाता है। इस प्रकारका स्वभाव जीवके ज्ञानावरणीय कर्म के विनाशसे उत्पन्न होता है। इसी अवस्थामें जीव सर्वज्ञ सर्वदर्शी होता है। सू०४॥ ___ जो निष्कर्मदर्शी है उसे और भी दूसरा लाभ होता है, इस बातको प्रकट करते हैं-'एस मरणा पमुच्चइ' इत्यादि।
यह निष्कर्मदर्शी आयुकर्मके बन्धके अभाव होनेपर मरणसे रहित हो जाता है । अथवा वह आवीचिमरणसे छूट जाता है। अनुसमय अर्थात् निरन्तर मरणको आवीचिरमण कहते हैं। अथवा मरण नाम संसारका है । केवली हो जानेसे आत्मा संसारबन्धनसे रहित हो जाता है । सिद्धस्थानमें विराजनेके निश्चयसे उसी भवमें अघातिया कर्मोंका છે. આત્માથી કર્મોના અલગ થવાથી જીવનિષ્કર્મદશી–અર્થાત્ કર્મ રહિત પિતાના આત્માને જેવાના સ્વભાવવાળ થઈ જાય છે. આ પ્રકારને સ્વભાવ જીવને જ્ઞાનાવરણીય અને દર્શનાવરણીય કર્મના વિનાશથી ઉત્પન્ન થાય છે. આ અવસ્થામાં જીવ સર્વજ્ઞ સર્વદર્શી થાય છે. સૂત્ર ૪
જે નિષ્કર્મદર્શી છે તેને બીજે પણ લાભ થાય છે. તે વાતને પ્રગટ કરે છે– 'एस मरणा पमुच्चइत्यादि.
આ નિષ્કર્મદર્શ આયુકર્મના બ ધને અભાવ થવાથી મરણથી રહિત થાય છે અને તે આવચિમરણથી છૂટી જાય છે. અનુસમય અર્થાત્ નિરતર મરણને
વીચિમાર કહે છે. અથવા મરણ નામ સંસારનું છે, કેવળી થઈ જવાથી આત્મા સંપરબ ધનથી રહિત થાય છે, સિદ્ધસ્થાનમાં વિરાજવાના નિશ્ચયથી તેજ ભવમાં
