________________
३८४
आचाराङ्गसूत्रे
'यथा मम दुःखादिकं भवति तथैवान्येषामप्येकेन्द्रियादीनां मृत्युभीरूणां सुखेच्छूनां तदुत्पद्यते' इत्यनुभवसिद्धामात्मोपमां ज्ञात्वा अत्र = अस्मिन् षड्जीवनिकायरूपे लोके शस्त्रोपरतो भवेत्यर्थः ॥ सु० २ ॥
पड्जीवनिकायलोके शस्त्रोपरतः सन् यथा मुनित्वं प्राप्नोति तदाहजस्सिमे ' इत्यादि ।
मूलम् - जस्सिमे सदा य रूवा य रसा य गंधा य फासा य अभिसमन्नागया भवंति से आयवं नाणवं वयवं धम्मवं बंभवं पन्नाणेहिं परियाणइ लोयं, मुणीति वुच्चे, धम्मविऊ उज्जू, आवहसोय संगमभिजाइ ॥ सू० ३ ॥
6
विचार करो कि जिस प्रकार हमें हिंसादिक कारणोंके उपस्थित होनेपर कष्टका अनुभव होता है उसी प्रकार दूसरे एकेन्द्रियादिक प्राणियोंको - जो सदा मृत्युसे डरते हैं और सुखके अभिलाषी हैं - हिंसादिक कारणों के उपस्थित होने पर दुःख होता है । इस प्रकार अनुभवसिद्ध आत्मनः प्रतिकूलानि परेषां न समाचरेत् " इस वाक्यको अपने हृदयपटल पर उतार कर कभी भी किसी भी जीवको कष्ट न पहुंचे ऐसी प्रवृत्ति करो। परके दुःखोंका अपने दुःखोंके साथ मिलान कर सदा ज्ञानीको इस बातका दृढ़ विचार करना चाहिए कि संसार के एकेन्द्रियसे लगा कर पंचेन्द्रिय पर्यन्त समस्त जीव मृत्युसे डरतें हैं और सुखको चाहते हैं, इसलिये षड्जीवनिकायरूप लोकमें अपनी प्रवृत्ति सदा यतनाशाली बनानी चाहिये ॥ सृ० २ ॥
-
અમને હિંસાદિક કારણો ઉપસ્થિત થવાથી કષ્ટને અનુભવ થાય છે તે પ્રકારે મીત્ત એકેન્દ્રિયાદિક પ્રાણીએને-કે જે સદા મૃત્યુથી ડરે છે અને સુખના અભિલાષી છે–હિંસાદ્ધિક કારણો ઉપસ્થિત થવાથી દુ.ખ થાય છે, આવા પ્રકારે અનુलवसिद्ध-“ आत्मन प्रतिकूलानि परेषां न समाचरेत् " मा वायने पोताना હૃદયમા ઉતારીને કોઇ વખત કાઈ પણ જીવને કષ્ટ ન પહેાચે તેવી પ્રવૃત્તિ કરે. પારકાના દુ.ખાને પેાતાના દુ.ખોની સાથે મેળવી સદા જ્ઞાનીએ એ વાતને દૃઢ નિશ્ચય કરવો તેઇએ કે સ સારના એકેન્દ્રિયથી લઈ પચેન્દ્રિય પર્યન્ત સમસ્ત જીવ મૃત્યુથી ડરે છે અને સુખને ચાહે છે માટે હૂનિકાય રૂપ લોકમાં પોતાની પ્રવૃત્તિ સદા યતનાશાળી મનાવવા જેઈ એ !! સુ॰ ૨ ।।
