________________
३६६
आचारागसूत्रे तस्य वीप्सायां क्षणं-क्षणं, हिंसाजनकं सकलं कर्मत्यर्थः, परिज्ञाय-ज्ञपरिज्ञया ज्ञात्वा प्रत्याख्यानपरिज्ञया परिहत्य च । यद्वा-क्षणः संयमाचारावसरः, तस्य वीप्सायां क्षणःक्षणस्तं परिज्ञाय ज्ञपरिज्ञया विदिखा, आसेवनपरिज्ञया चाऽऽसेव्य विचरेत् । अपि च लोकसंज्ञांच लोकस्य असंयतलोकस्य संज्ञा संज्ञानं शब्दादिविषयासङ्गजन्यसुखस्पृहा परिग्रहादिसंज्ञा वा, तां सर्वशः सर्वप्रकारेण योगत्रिककरणत्रिकेण परिज्ञाय परिहत्य, यद्वा-चशब्दादात्मौपम्येन क्षणनं न विध्यात् “जह मम ण पियं दुक्खं जाणिय एमेव सव्यजीवाणं" इत्यादिवचनात् । सर्वथा प्राणातिपातादौ न प्रवर्तत जिस कर्मके द्वारा हिंसारूप कार्य उत्पन्न होता है उस कर्मका नाम क्षण है । यहाँ पर वीप्सा में 'क्षणं क्षणं' यह द्विरुक्ति है। तात्पर्य इसका यह है कि हिंसात्मक सकलकों को संयमी ज्ञपरिज्ञासे जानकर और प्रत्याख्यानपरिज्ञासे इनका परित्याग कर विचरण करे।
अथवा-संयमके आचरण करनेके प्रत्येक अवसरको भी संयमी ज्ञपरिज्ञाले जानकर और आसेवनपरिज्ञासे इसका सेवन करे।
तथा लोकसंज्ञाका सर्व प्रकारसे परित्याग करे । असंयत लोकोंको शब्दादिक विषयोंके, सम्बन्धसे उत्पन्न सुखकी जो चाहना होती है उसका नाम लोकसंज्ञा है। अथवा परिग्रहादिकसंज्ञाका नाम भी लोकसंज्ञा है। संयमी इस लोकसंज्ञाका सर्व प्रकारसे अर्थात् तीन करण तीन योगसे त्याग करे।
"लोकसञ्ज्ञां च सर्वशः " यहां पर जो "च" आया है उससे यह यात प्रकट की गई है कि संयमी समस्त जीवोंको अपने समान समझ कर कभी भी हिंसादिक कार्यों में प्रवृत्ति न करे, क्योंकि आगमका तभनु नाम मा छ. डी. वा.साथी 'क्षण क्षण' मा वि३ति छ मेटले હિસાજનક સકલ કર્મોને સયમી પરિજ્ઞાથી જાણીને અને પ્રત્યાખ્યાનપરિણાથી તેને પરિત્યાગ કરી વિચરણ કરે.
અથવા સયમનું આચરણ કરવાના પ્રત્યેક અવસરને પણ સંયમી પરિજ્ઞાથી જણી અને આસેવનપરિજ્ઞાથી તેનું સેવન કરે.
- તથા લોકસંજ્ઞાને સર્વ પ્રકારથી પરિત્યાગ કરે, અસયત લેકેને શબ્દાદિક વિષયેના સંબધથી ઉત્પન્ન સુખની જે ચાહના થાય છે તેનું નામ લોકસંજ્ઞા છે અથવા પરિગ્રહાદિકસંજ્ઞાનું નામ પણ લેસ જ્ઞા છે, સંયમી આ લોકસંજ્ઞાને સર્વ પ્રકારથી અર્થાત્ ત્રણ કરણ ત્રણ ભેગથી ત્યાગ કરે
“लोकसंज्ञां च सर्वशः" मा आयो 'च' ४ मावेश छ तेनाथी એ વાત પ્રગટ કરી આપેલ છે કે સંયમી સમસ્ત જીવોને પોતાના સમાન સમજી ઈ વખત પણ હિસાદિક કાર્યોમાં પ્રવૃત્તિ ન કરે, કારણ કે આગમનું વાક્ય