Page Text
________________
अध्य० २ उ. ५
छाया-कामा दुरतिक्रमाः, जीवितं दुष्पतिवृंहणीयं, कामकामी खलु अयं पुरुपः, स शोचति जूयंते तेपते पीड्यते परितप्यते ।। मू० ८॥
टीका-'कामा' इत्यादि । कामाः-इच्छामदनभेदाद्विविधाः। तत्र-इच्छाकामा:हिरण्यादिवाञ्छारूपाः, मदनकामाः शब्दादिरूपाः, पूर्वस्य कारणं मोहनीयभेदौ हास्यरती, परस्य च कारणं मोहनीयभेदवेदोदयः । ततश्चोभयोरपि कामयोः प्रादुर्भावो मोहनीयादेव, एवञ्च कारणसत्त्वे कार्यभूतस्य कामस्योन्मूलनमशक्यम् ।
परिग्रह से निवृत्ति, उसके कारणों का नाश किये विना नहीं हो सकती। उसके कारण शब्दादिक पांच काम गुण हैं । उनका उन्मूलन करना बड़ा कठिन है, इसी बात को प्रदर्शित करते हुए सूत्रकार कहते हैं-"कामा दुरइकमा" इत्यादि।
इच्छा और मदन के भेद से काम दो प्रकार का है। हिरण्यादिक की वान्छारूप इच्छाकाम है । इसका कारण मोहनीय कर्म का भेद हास्य और रति है। शब्दादिक पांच इन्द्रियों के विषय मदनकाम है। इनका भी कारण-मोहनीय कर्म का भेद-वेद-नोकषाय का उदय है । इस प्रकार इन दोनों कामों की उत्पत्ति मोहनीयकर्म के उदय से ही होती है। कारण के सद्भाव में कार्य का सद्भाव अवश्यंभावी है, इसीलिये सूत्र में सूत्रकार ने “दुरतिक्रमाः" इस पद से इनका उन्मूलन दुष्कर बतलाया है। जरतक मोहनीयरूप कारण का उदय है तब तक इनका अभाव हो ही नहीं सकता, अतः इनका प्रतीकार करना दुःशक्य है । जीवन का भी प्रति
પરિગ્રહથી નિવૃત્તિ તેના કારણને નાશ કર્યા વગર બની શકતી નથી. તેનું કારણ શબ્દાદિક પાંચ કામ ગુણ છે. તેનુ ઉમૂલન કરવું ઘણું કઠિન છે આ पातने प्रदर्शित ४२ता सूत्रा२ ४ छ–'कामा दुरइकमा' त्यादि.
ઈચ્છા અને મદનના ભેદથી કામ બે પ્રકારના છે. હિરણ્યાદિકની વાંચ્છારૂપ ઈચ્છાકામ છે, તેનું કારણ મોહનીય કર્મના ભેદ-હાસ્ય અને રતિ છે. શબ્દાદિક પાંચ ઈન્દ્રિયને વિષય મદન કામ છે, તેનું પણ કારણ–મોહનીય કર્મના ભેદ-વેદ–નેકવાયને ઉદય છે. આ પ્રકારે અને કામની ઉત્પત્તિ મોહનીય કર્મના ઉદયથી જ થાય છે, કારણ સભાવમાં કાર્યને સભાવ અવંયભાવી छ, भाटे सूत्रमा सूत्रधारे " दुष्करं" मा ५४थी तेनु उन्भूबन दु४२ मताव्यु છે. ત્યાં સુધી મોહનીયરૂપ કારણને ઉદય છે ત્યાં સુધી તેનો અભાવ થઈ જ શકતે નથી, માટે તેને પ્રતિકાર કરે શકય છે. જીવનને પણ પ્રતિદિન
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |