________________
आचाराङ्गसूत्रे प्रमादो न विधेय इति सम्बन्धः । भोगास्तु भुक्तपूर्वा अपि न वृप्तिजनकाः, इत्याह'नाल' मिति भोगाः परिभुक्ता अपि स्पृहानिवृत्तये नालन समर्था भवन्ति। उक्तञ्च" नग्गी तिप्पइ कडेहिं, नावगाहिं महोदही।
न जमो सव्वभूएहिं, इत्थीहिं पुरिसो तहा" ॥१॥ में परिभ्रमण करते हुए अनन्त कष्टों को भोगना पडेगा। शरीर का नाश अवश्यंभावी है, तो मैं संयम की विराधना करके इसे अविनश्वर अमर तो कर नहीं सकता! अतः इस विनश्वर वस्तु से जो मुझे परंपरा रूप से अविनश्वर वस्तुकी प्राप्ति हो जाती है तो यह सब से बड़ा भारी लाभ मुझे मिलता है; फिर क्यों प्रमादी बन कर इस शरीर के मोह में पड़ अपने संयम की विराधना करूँ ?। दोनों हालत में शरीर का नाश स्वयं सिद्ध है; फिर भी एक हालत अनंत आनंदप्रद और दूसरी हालत अनंत कष्टप्रद है, ऐसा विचार कर संयमी को कभी भी प्रमाद नहीं करना चाहिये । इसी लिये सूत्रकार ने “भिदुरधर्म संप्रेक्ष्य " इस वाक्य के द्वारा संयमी जनको शिक्षा दी है । तथा आगे भी शिक्षा देते हुए वे प्रकट कर रहे हैं कि जिन पंचेन्द्रियों के भोग तुमने पहिले भोग लिये हैं वे भी तुम्हारी इच्छा की शांति करने के लिये समर्थशाली नहीं हैं, कहा भी है" नग्गी तिप्पइ कठेहिं, नावगाहिं महोदही।
न जमो सवभूपहि, इत्थीहिं पुरिसो तहा" ॥१॥ કષ્ટોને ભેગવવા પડશે, શરીરને નાશ અવશ્યભાવી છે, તે હું સંયમની વિરાધના કરીને તેને અવિનશ્વર અમર તે કરી શક્ત નથી, માટે આ વિનશ્વર વસ્તુથી જે મને પરંપરારૂપથી અવિનશ્વર વસ્તુની પ્રાપ્તિ થાય છે તે આ બધાથી માટે લાભ મને મળે છે તે પછી શા માટે પ્રમાદી બનીને આ શરીરના મોહમા પડી પોતાના સયમની વિરાધના કરૂ, બને હાલતમાં શરીરને નાશ સ્વય સિદ્ધ છે તો પણ એક હાલત અનત આન દપ્રદ અને બીજી હાલત અનત કષ્ટપદ છે. એ વિચાર કરી સંયમીએ કોઈ વખત પણ પ્રમાદ નહિ કરે જોઈએ, માટે सारे “भिदुरधर्म संप्रेक्ष्य " म पाया। सयमी सनने शिक्षा मापी છે. તથા આગળ પણ શિક્ષા આપતા તે પ્રગટ કરે છે કે-જે પાંચ ઈદ્રિના ભેગ તમે પહેલા ભેગવી લીધા છે તે પણ તમારી ઈચ્છાની શાતિ કરવા માટે સમર્થશાળી નથી, કહ્યું પણ છે–
'नग्गी तिप्पड कहहिं, नावगाहि महोदही । न जमो सम्वभूपर्हि, इत्थीहिं पुरिसो तहा" ॥ १ ॥
