Page Text
________________
अध्य० २. उ. १ इससे इसे देशविरति या सर्वविरति की प्राप्ति नहीं हुई है, परन्तु समकित की प्राप्ति होने के बाद ज्यों ही यह आगे बढनेका प्रयास करता है त्यों ही इसको या तो देशविरति होती है या सर्वविरति । देशविरति से मुक्ति नहीं, अतः जब यह अपने पुरुषार्थ की दिशाको आगे बढ़ाता है तब सर्वविरति के लाभ से यह अपने को पवित्र करता है और वास्तविक तप संयम का आराधक बन जाता है, अतएव परमार्थज्ञ-परम-उत्कृष्ट जो अर्थ
आत्मा का स्वरूप, उसका ज्ञ-ज्ञाता हो जाता है । देशविरति में आत्मा प्राणातिपातादिक पांच आत्रवोंका एक देशसे लागी होता है और सर्व विरतिमें उनका सर्व प्रकार से त्याग हो जाता है। वहां समस्त जीवों पर समताभावरहता है। आत्माका निजस्वरूप जो ज्ञाता-द्रष्टापना है वह इस नपसंयमकी अवस्था में प्रकट हो जाता है।
सूत्रमें-"दुक्खं पत्तेयं सायं" जो पद है वह इस बातकी पुष्टि करता है-यह दुःख और सुख, पाप और पुण्य से होते हैं, अतः "संसार के समस्त प्राणियों को रोगादिक वेदना आदि के समय अपने द्वारा किये गये कर्मका विपाक अवश्य भोगना पड़ता है" ऐसा समझकर हे भव्य ! जब तक अपने शरीरमें रोगादिकों का उदय नहीं होता, और जब तक सचेष्टता बनी हुई है, तथा जब तक स्वजन संबंधी अपने से તેનાથી તેને દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ પણ પ્રાપ્ત થયેલ નથી પરંતુ સમક્તિની પ્રાપ્તિ થયા બાદ જ્યારે તે આગળ વધવાનો પ્રયાસ કરે છે ત્યારે તેને દેશવિરતિ થાય છે, અથવા સર્વવિરતિ. દેશવિરતિથી મુક્તિ નહિ માટે ત્યારે એ પોતાના પુરૂપાઈની દિશાને આગળ વધારે છે, ત્યારે સર્વવિરતિના લાભથી ને પિતાને પવિત્ર કરે છે, અને વાસ્તવિક તપ સંયમને આરાધક બની જાય છે, એટલે પરમાર્થ –પરમ=ઉત્કૃષ્ટ જે અર્થ =આત્માનું સ્વરૂપ તેને જ્ઞાતા થાય છે. દેશવિરતિમાં આત્મા પ્રાણાતિ પાતાદિક પાંચ આશ્રવન એક દેશથી ત્યાગી થાય છે અને સર્વવિરતિમા તેને અર્વ પ્રકારથી ત્યાગ થઈ જાય છે. ત્યાં સમસ્ત જીવા ઉપર સમતાભાવ રહે છે. આત્માનું નિજ સ્વરૂપ જે જ્ઞાતા-દ્રષ્ટાપન છે તે આ તપ સંયમની અવસ્થામા પ્રગટ થઈ જાય છે
सूत्रमा " दुक्खं पत्तेयं सायं" २ ५४ छ ते म! वातनी पुष्टि ४२४-- તે દુઃખ અને સુખ પાપ અને પુણ્યથી થાય છે, માટે સંસારના નાસ્ત પ્રાણી
ને રેગાદિક વેદના આદિના સમયે પોતાનાથી કરેલા કર્મને વિપક અવશ્ય ભગવે પડે છે.” એવું સમજીને હે ભવ્ય ! ત્યાં સુધી પોતાના શરમ દિકના ઉદય નથી થતો. અને જ્યાં સુધી સપ્ટતા બનેલ છે. અને ત્યાં ધી
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |