Page Text
________________
आचाराङ्गास्त्रे टीका--'इत्येवम्' इतिशब्दः पूर्वप्रदर्शितवस्तुमचकस्तेन यौवने पुत्रकलासक्तः सावद्यानुष्ठानरतः स एव वृद्धावस्थायां सकलकार्यालमो भवतीत्यर्थः । एवं यथोपदर्शितेन प्रकारेण 'समुत्थितः अहोविहाराये 'ति ।
अहो इत्याश्चर्यजनको विहारो-विहरणं यस्मिन् सः अहोविहारः संयमानुपालनं, तस्मै तदर्थं समुत्थितः सम्यगुयुक्तः सन् मुहूर्तमपि न प्रमादयेदित्यनेन सम्बन्धः। तो वह इस प्रकार की परिस्थिति को दूर करने के लिये यह सर्वोत्तम प्रयत्न करे कि वह संयम में अपने को लगा दे, कारण कि संयम का अनुष्ठान करना ही इस रोगका इलाज है, इसके पालन-सेवन किये विना यह भवर का रोग दूर नहीं हो सकता-संयमाराधन मनुष्यगति के सिवाय अन्य और किसी भी गति में हो नहीं सकता-इसलिये सूत्रकार प्रकट करते हैं कि इस संयमरूपी ओषधि का पान भी वही कर सकता है जो धीर हो-परीषह और उपसर्ग के आने पर भी जो अपने कर्तव्यपथ से च्युत नहीं होता हो, उसका नाम सिद्धान्त की परिभाषा में धीर है । इसी बात की पुष्टि-“अहोविहाराय" इस पदसे तथा "धीरे” इस पद से सूत्रकारने की है। अहोविहार शब्द का अर्थसंयम है, कारण कि इसमें विचरण करनेवाला प्राणी देह में ममत्ववुद्धि रखनेवालों के लिये आश्चर्य पैदा करनेवाला होता है, उस की अनेक प्रकार की तपश्चर्या एवं कायक्लेशादिक बाह्य तपको देख कर संसारी यहिरात्मा जीव आश्चर्यचकित हो जाते हैं, वे विचारते हैं-धन्य है इस મર્થ માને છે. ત્યારે આવી હાલત છે તો તે આ પ્રકારની પરિસ્થિતિને દૂર કરવા માટે સર્વોત્તમ પ્રયત્ન કરે કે સંયમમાં પોતાને લગાવી દે, કારણ કે સંચમનું અનુષ્ઠાન કરવું તે જ આ રોગને ઉપાય છે. તેનું પાલન–સેવન કયા વગર આ ભવભવને રોગ મટતે નથી સંચમારાધન, મનુષ્યગતિ સિવાય અન્ય કોઈ ગતિમાં થઈ શકતું નથી તેથી સૂત્રકાર પ્રગટ કરે છે કે આ સમરૂપ ઓષધિનું પાન તે કરી શકે છે જે ધીરે છે અને પરીષહ ઉપસર્ગ આવવા છતા પણ જે પિતાના કર્તવ્યથી દૂર થતાં નથી. તેનું નામ સિદ્ધાંતની પરિભાષામાં બૅરિ छ मा पातना पुष्टि-" अहोविहाराए" मा पहथी तथा “ धीरे” २मा पहथा સૂત્રકારે કરેલ છે. અહેવિહાર શબ્દનો અર્થ સંયમ છે, કારણ કે તેમાં વિચર કરવાવાળાં પ્રાણ દેહમાં મમત્વબુદ્ધિ રાખવાવાળાઓને માટે આશ્ચર્ય પેદી 3* વાળા હોય છે તેની અનેક પ્રકારની તપશ્ચર્યા અને કાયક્લેશાદિક બાહી તથા દેખીને સારી બહિરાત્મા જીવ આશ્ચર્યચકિત થાય છે. તે વિચારે છે–ધન્ય છે
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |