________________
*
सूत्रे
कथत्सुिरक्षितमपि तद्धनं कांस्यद्रव्यसुवर्णरजतादिकम् अगारदाहेन= दान दाते, इत्यादिकारणैरुपार्जितस्याप्यर्थस्य बहुविधो नाशो भवति, अन्तरायकर्मप्राबल्येनोपार्जयितुरूपभोगाय नैव भवतीत्यर्थः । उक्तञ्च—
२२०
" चत्वारो धनदायादा, धर्माग्निनृपतस्कराः ॥
तत्र ज्येष्ठापमानेन, त्रयः कुप्यन्ति सोदराः " ॥ १ ॥ इति । हुए स्थान से स्थानान्तरित हो जाता है तब उसका मिलना भी मुश्किल हो जाता है । इस तरह से भी उसका विनाश होते देर नहीं लगती ।
कथंचित् कांसा, द्रव्य, सुवर्ण, रजतादि रूप वह धन घर में सुरक्षित भी रहे तो भी अचानक घरमें आग लगजाने से उसका भी विनाश हो जाता है । उस समय वहुमूल्य वस्तुएँ ग्वाकमें मिल जाती हैं । आग को बुझाने के लिये आये हुए लोगों के हाथ भी उस समय जो भी वस्तु लगती है वे उसे उठाकर ले जाते हैं। इस प्रकार इन पूर्वोक्त कारणों से उपार्जित द्रव्य का अन्तराय कर्म के प्रबल उदयमें अनेक रीति से विनाश होते देर नहीं लगती । नीतिकार भी यही बात कहते हैंचत्वारो धनदायदा, धर्मानिनृपतस्कराः ।
66
35
तत्र ज्येष्ठापमानेन, त्रयः कुप्यन्ति सोदराः ॥ १ ॥ धन के हिस्सेदार चार हैं । १ धर्म, २ अग्नि, ३ राजा, और ४ चोर । जिस धनका सदुपयोग धर्म में नहीं होता है उस धनका अग्नि, राजा और चोरों के द्वारा विनाश और अपहरण होता है ॥ १ ॥
થાય છે ત્યારે તેનુ મળવુ પણ મુશ્કેલ ખની જાય છે આવી રીતે પણ તેને વિનાશ હોવામા વાર લાગતી નથી
કોઈ પણ પ્રકારે કાસા, દ્રવ્ય, સુવર્ણ, રજતાદિ રૂપ તે ધન ઘરમાં સુરક્ષિત રહે તે પણ અચાનક ઘરમાં આગ લાગવાથી તેને પણ વિનાશ થઈ જાય છે. તવા વખતે બહુમૂલ્ય વસ્તુએ ખાક થાય છે આગને ઓલવવા આવેલા લેાકેાના હાથમા પણ તે વખતે જે વસ્તુ પડે છે તે પણ ઉઠાવી લઈ જાય છે. આ પ્રકારે આ ક્તિ કારણોથી ઉપાર્જીત દ્રવ્યનો અન્તરાય કના પ્રબલ ઉદ્દયમા અનેક રીતિથી વિનાશ થવામા વાર લાગતી નથી નીતિકાર પણ એ વાત કહે છે " चत्वारो धनदायदाः, धर्माग्निनृपतस्करा. ।
33
तत्र ज्येष्ठापमानेन त्रय कुप्यन्ति सोदरा ॥ १ ॥ ધનના હિસ્સેદાર ચાર છે. ૧ ધર્મ, ૨ અગ્નિ, ૩ રાજા અને ૪ ચાર. જે ધનના સયાગ ધર્મમાં નથી થતા તે ધનના અગ્નિ, રાજા અને ચેરા દ્વારા વિનાશ અને અપહરણ થાય છે. ॥ ૧॥
