________________
भाचारास्त्रे
६३४
इह = मनुष्यलोके एकेषां श्रमण निर्ग्रन्योपदेशसंजातसम्यगत्रबोधत्रैराम्याणामात्मार्थिनामेवं ज्ञातं विदितं भवति । किं ज्ञातं भवतीत्याकाङ्क्षायामाह - 'एष खलु ० ' इत्यादि ।
एपः वनस्पतिशस्त्रसमारम्भः खलु - निश्वयेन ग्रन्थः = कर्मबन्धः, कारणे कार्योपचारात् कारणभूतो वनस्पतिशास्त्रसमारम्भ एव arrest are reयुष्यते । एवमग्रेऽपि बोध्यम् । तथा एपः वनस्पतिशखसमारम्भः मोड : विपर्यासः - - अज्ञानम् । तथा - एप एव मारः = मरणं - निगोदादिमरणरूपः । तथा एष एव नरक:= नारकजीवानां दशविधयातनास्थानम् ।
इस मनुष्य लोक में जिन्हें श्रमण निर्गयों के उपदेश से सम्यग्ज्ञान और वैराग्य उत्पन्न हो गया है, उन्हीं को यह विदित होता है । क्या विदित होता है ? इस शंका का समाधान करने के लिए आगे कहते हैं-' एप खलु ग्रन्थ० इत्यादि ।
"
वनस्पतिकाय का आरंभ निश्चय से ग्रंथ अर्थात् कर्मबंधरूप है । कारण में कार्य का उपचार करके आरंभ को कर्मबंध कहा है । वस्तुतः वह कर्मबंध का कारण है । इसी प्रकार आगे भी समझ लेना चाहिए ।
वनस्पतिकाय का समारंभ मोह अर्थात् अज्ञान है- अज्ञानजनक है । यह मार है अर्थात् निगोद आदि में मृत्यु का कारण है । यह नरक है अर्थात् नारकी जीवों को दश प्रकार की यातना का कारण है ।
આ મનુષ્યલેાકમાં જેને નિગ્રંન્થાના ઉપદેશથી સભ્યજ્ઞાન, અને વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થઈ ગયા છે. તે આ જાણે છે. શું જાણે છે ? એ શંકાનું સમાધાન કરવી માટે આગળ કહે છે,
4
एष खलु प्रन्थ०
धत्याद्दि,
વનસ્પતિકાયને આરબ નિશ્ચય ગ્રંથ છે-અર્થાત્ ક બધપ છે, કારણમાં કાર્યના ઉપચાર કરીને આરંભને કમખધ કહે છે, વસ્તુતઃ તે કર્મ ખંધનું કારણ છે. એ પ્રમાણે આગળ પણ સમજી લેવું જોઈએ.
વનસ્પતિકાયને સમારંભ માઢ અર્થાત્ અજ્ઞાન છે—અજ્ઞાનજનક છે, તે માર છે, અર્થાત્ નિગાદ આદિમાં મૃત્યુનું કારણ છે. તે નરક છે, અર્થાત્ નારકી જીવાને સ પ્રકારની યાતનાઓનું કારણ છે.
"
