Page Text
________________
-
-
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य. १ उ. ५ सू.१ वनस्पतिमीवपरिमाणम् ६०९
परिमाणद्वारम्-~~ उक्तं मरूपणाद्वारम् । परिमाणद्वारमुच्यते--पर्याप्तवादराः प्रत्येकवनस्पतिजीराः पिण्डीभूत--चतुष्कोणीहत-लोकश्रेण्यसंख्येयभागवाकाशपदेशराशिममाणाः, वादरपर्याप्ततेजस्कायजीवराशेश्वासंन्यातगुणाः सन्ति ।
अपर्याप्तवादराः प्रत्येकवनस्पतिजीवास्तु असंख्यातानां लोकानां यावन्तः प्रदेशास्तावन्तः सन्ति । इमेऽप्यपर्याप्तवादरतेजस्कायजीवराशिवश्वाऽसंख्यातगुणाः । प्रत्येकवनस्पतयः सूक्ष्मा न सन्ति, शास्त्रेऽनुपादानाद ।
साधारणवनस्पतिजीवा:-मुक्ष्मवादरपर्याप्तमेदेश्चतुर्विधा अपि पृथक् पृथगनन्तानां लोकानां यावन्तः मदेशास्तावन्त इति । अत्रायं विशेषः
परिमाणहारप्ररूपणाद्वार हुआ । अब परिमाणद्वार कहते हैं-पर्यासवादर--प्रत्येकवनस्पति जीव चौकोन की हुई लोकश्रेणी के असंख्यातवें भागवत्ती आकाशप्रदेशों की राशि के बराबर हैं, और चादरपर्याप्ततेनरकाय के जीवों से असंख्यातगुणे हैं। असंख्यात लोककाशों के प्रदेशों की बराबर अपर्याप्त वादर प्रायेकवनस्पतिकाय के जीव हैं, और ये भी अपर्याप्तबादरतेजस्काय के जीवों से असंख्यात गुने हैं । प्रत्येक वनस्पति में सूक्ष्म जीव नहीं होते, क्यों कि शास्त्र में कहीं उनका उल्लेख नहीं है।
साधारण वनस्पति के जीव सूदम, बादर, पर्याप्त और अपर्याप्त के मेद से चार प्रकार के हैं। इन चारों राशियों में से प्रत्येकजीवराशि की संख्या अनन्त लोकाकाश के प्रदेशों के वरावर है । इसमें इतनी विशेषता समझ लेनी चाहिए----
પરિમાણ દ્વાર– પ્રરૂપણાકાર થયું. હવે પરિમાણુદ્વાર કહે છે-પર્યાપ્તબાદરપ્રત્યેક વનસ્પતિ જીવ, ચતુષ્કોણ કરેલી કણિના અસંખ્યાતમા ભાગવર્તી આકાશપ્રદેશોની રાશિ-ઢગલાના બરાબર છે અને બાદરપર્યાપ્તતેજરકાયના જીથી અસંખ્યાતગણું છે, અસંખ્યાત
કાકાના પ્રદેશોની બરાબર અપર્યાપ્તબાદર પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયના જીવ છે. અને તે પણ અપર્યાપ્તબાદર તેજસ્કાયના જીથી અસંખ્યાતગણુ છે. પ્રત્યેક વનસ્પતિમાં સહમજીવ નથી, કેમકે–તેને શાસ્ત્રમાં કઈ સ્થાને ઉલેખ નથી.
સાધારણ વનસ્પતિના જીવ સૂફમ, બાદર, પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તના ભેદથી ચાર પ્રકારના છે. આ ચારેય રાશિઓમાંથી પ્રત્યેક જીવરાશિની સંખ્યા અનન્ત કાકાશના પ્રદેશોની બરાબર છે. તેમાં એટલી વિશેષતા સમજી લેવી જોઈએ–
प्र. मा.-७७
| SR No. | 009301 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 915 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 25 MB |