Page Text
________________
M
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य० १ ३. ३ सू. ६ अप्कायशस्त्रम् ५०७ दाली-चणक-वल्लादिकम् । तदुभयशस्त्र-मृत्तिकादिमिश्र जलम् । भावशस्त्रम् अपः प्रति मनोवाकायानां दुष्प्रणिहितत्वम् । एतैः शखैः उदकर्मसमारम्मेण-उदयकस्य कर्मसमारम्भः उदककर्मसमारम्भा उदकमाश्रित्य ज्ञानावरणीयाधप्टविधकर्मबन्धनिवन्धनसावधव्यापारस्तेन, इमम् अकार्य विहिंसन्ति । __अकायहिंसाया महत्ताः खलु पहजीवनिकायरूपं लोकं सर्वमेव विहिंसन्ती. त्याह-' उदकशस्त्र'-मित्यादि, उदकरास्त्रम्उदकोपमर्दकं शस्त्रं, शस्यते-हिंस्यते अनेनेति शस्त्रं, तद् पूर्वोक्तमकारं द्रव्यमावभेदमिन्नं समारममाणः उदककार्य प्रति च्यापारयन्तः, अन्यान-अकायभिन्नान् अनेकरूपान् पृथिवीकायादीन् स्थावरान्, द्वीन्द्रियादीन् सांश्च विहिंसन्ति । शास्त्र है। मिट्टी आदि से मिला हुआ जल उभयकायशन है। जल के विषय में मन, वचन और कायका दूषित प्रयोग करना भावशास्त्र है । इन शस्त्रों से जलकर्म का समारंभ कर के अर्थात् जल के आरंभद्वारा ज्ञानावरणीय आदि आठ प्रकार के कर्मों के बंध कारणभूत सावध व्यापार कर के जलकाय की हिंसा करते हैं ।
जो जलकाय की हिंसा में प्रवृत्त होते हैं वे पदकायरूप समस्त लोक की हिंसा करते हैं, यह बतलाते हैं-'उदयसत्थं.' इत्यादि।
जिस के द्वारा हिंसा की जाय उसे शस्त्र कहते हैं। शस्त्र दा प्रकार के हैंदव्यशस्त्र और भावशस्त्र | जिस से अप्काय को हिंसा हो वह अपक्रायशन है। अपकायशत्र का अपकाय के विषय में प्रयोग करने वाले अप्काय से भिन्न अनेक पृथ्वीकाय आदि स्थावरों की, तथा द्वीन्द्रिय आदि स जीवों की हिंसा करते हैं। દાલ, ચણા, વાલ આદિ પરકાયા છે. માર્ટી આદિથી મળેલું જલ ઉભયકાયશ છે. જલના વિષયમાં મન, વચન અને કાથાને દ્રુષિત પ્રયોગ કરે તે ભાવશસ્ત્ર છે. એ શોથી જલકનો સમારંભ કરીને, અર્થાત્ જલના આરંભદ્વારા જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠ પ્રકારના કર્મોના બંધના કારણભૂત સાવદ્ય વ્યાપાર કરીને જલકાની હિંસા કરે છે.
જલકાની હિંસામાં જે પ્રવૃત્ત થાય છે તે પકાયરૂપ સમસ્ત લોકની હિંસા ४३ ७.२ मताव -'उदयसत्य'. इत्यादिना द्वारा डिसा ४री २४ाय तेने શસ્ત્ર કહે છે. શાસ્ત્ર બે પ્રકારના છે– (૧) દ્રવ્યશસ્ત્ર અને (૨) ભાવશસ્ત્ર જેનાથી અપ્લાયની હિંસા થાય તે અકાયશસ્ત્ર છે. અષ્કાયશઅને અપ્લાયના વિષયમાં પ્રયોગ કિરવાવાળા અષ્કાયથી ભિન્ન અનેક પૃથ્વીકાય આદિ સ્થાવરોની કોન્દ્રિય વિગેરે વસ એની હિંસા કરે છે
| SR No. | 009301 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 915 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 25 MB |