________________
-
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य. १ उं. ३ मूं. १ अनगारलक्षणम्
પ્ર
श्रुतं तत् कथयामि । स पृथिवीकायशखमसमारभमाणः परिज्ञात पृथिवीकर्मसमारम्भो यथा संपूर्णेऽनगारो भवति, अपिच - यथाऽनगारो न भवति, तद् द्वयमपि वीमि वक्ष्यति च - ' अणगारामोति एगे पवयमाणा ' इत्यादि । सावद्यक्रियाया गृहाश्रयत्वाद् गृहपरित्याग एवं मुनित्वे प्रधानकारणमिति बोधनाय साध्वादिशब्दं परित्यज्य 'अनगार 'शब्दोपादानम् । कथं सर्वथाऽनगारो भवति ?
,
इत्याकाङ्क्षायामाह---
'उज्जुकडे ' इति, ऋजुकृतः, अर्जयति क्षान्त्यादिगुणानिति ऋजुः । यद्वा- अर्जयति - सकलपाणिगणहितं दयास्वभावमिति ऋजुः । यदिवा - अर्जयति = यथास्थितात्मस्वरूपं ापयतीति ऋजुः । यद्वा- अर्जयति मापयति शाश्वतिकं प्रकार पूर्ण अनगार होता है, और जिस प्रकार पूर्ण अनगार नहीं होता, ये दोनों बातें मैं कहता हूँ - 'अगगारा मोति एगे पत्रयमाणा' इत्यादि सूत्र में आगे कहा जायगा ।
गृह में खावयक्रिया अवश्य होती है, अत एव गृह का त्याग करना ही मुनिपन का प्रधान कारण है । यह बात प्रकट करने के लिए साधुवाचक अन्य शब्द छोडकर यहाँ अनगार शब्द का प्रयोग किया है। पूरा अनगार किस प्रकार बनता है, एसी भाकांक्षा
होने पर कहने हैं - 'उज्जुकड़े' इति ।
उज्जुकडे का संस्कृत रूप है 'ऋजुकृतः । क्षमा आदि गुणों को उपार्जन करने वाला ऋजु कहलाता है । अथवा समस्त प्राणियों के हितरूप दया को उपार्जन करने वाला ऋजु कहलाता है । अथवा आत्मा को अपने असली स्वरूप पर पहुंचाने
જાણુવાવાળા પુરૂષ, જે પ્રમાણે પૂર્ણ અણુગાર થાય છે અને જે પ્રમાણે પૂર્ણ અણુगार नथी थता, ते जन्ने पाता हुँ उडु -- 'अणगारा मोति एगे पवयमाणा' इत्याहि સૂત્રમાં આગળ કહેવામાં આવશે.
ઘરમાં સાવક્રિયા અવશ્ય થાય છે એટલા માટે ઘરને ત્યાગ કરવા તેજ મુનિ પણાંનુ' પ્રધાન કારણ છે એ વાત પ્રગટકરવા માટે સાધુવાચક અન્ય સબ્દ ત્યજીને खडि 'अनगार' शब्दो प्रयोग यो छे पूरा अथुगार देवी शेते जने छे, सेवी छाधवाय हे 'उज्जुकडे ' धृति.
3 उज्जुकडे 'नु' संस्कृत ३५ ' ऋतुकृत થાય છે. ક્ષમા આદિ ગુણેાનું ઉપાર્જન કરવાવાળા ઝુ (સરલ-સિધા) કહેવાય છે અથવા સમસ્ત પ્રાણીએના હિતરૂપ દયાને ઉપાર્જન કરવાવાળા શત્રુ કહેવાય છે. અથવા આત્માને અસલ સ્વરૂપ સુધી પહાંચડવા
6
