________________
४२५
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य.१ ३.२ .२ पृथिवीकायस्वरूपम् पदयन्ते-(१) लक्षणं, (२) मरूपणा, (३) परिमाणं, (४) वधः, (५) शस्त्रम्, (६) उपभोगः, (७) वेदना, (८) निवृत्तिश्वत्यष्टौ । उक्तञ्च----
"लक्रवण १ प्रस्वणा २ खलु, परिमाणं ३ वह ४ तहेव सत्थं ५ च । उवभोग ६ वेयणावि ७ य, निबत्ती ८ अ दाराई ॥१॥"
(१) लक्षणद्वारम् - ननु पृथिवी सचेतनाऽस्तीत्यत्र कि ममाणम् ? उच्यते--अनुमानमेव तावत्मयमं गृहाण । पृथिवी सचेतना तदधिष्ठितशरीरोपलब्धेः, गवाश्चादिवत् । बतलाये जाते हैं--(१) लक्षण, (२) प्ररूपणां, (३) परिमाण, (४) वध, (५) शास्त्र, (६) उपभोग, (७) वेदना, और (८) निवृत्ति । ये आठ द्वार हैं । कहा भी है-~--
"लयरवण १ पावणा २ खलु. परिमाणं ३ वह ४ तहेव सत्यं च ५। उपभोग ६ वेयणावि ७ य, निवित्ती ८ अट्ठ दाराई ॥१॥" इति ।
लक्षण, प्ररूपणा, परिणाम, वध, शास्त्र, उपभोग, वेदना और निवृत्ति, ये आठ द्वार कहे गये है। ॥ १॥
शंका-पृथ्वी सजीव है इस विषयमें क्या प्रमाण है !
समाधान-~~~पहले अनुमान प्रमाण ही लीजिए-पृथ्वी सचेतन है, क्यों कि उसमें चेतना से अधिष्ठित शरीर की उपलन्धि होती है, गाय और अश्व के समान ।
वामां आवे छे:-(१) सक्षE, (२) ५३५, (3) परिभाष्य, (४) वध, (५) शत्र, (९) G4 , (७) वहना मन (८) निवृत्ति, मा 203 द्वार छे. ह्यु छ ---
" लक्षण १ पावणा २ खलु, परिमाणं ३ वह ४ तहेव सत्यं च ५ । उपभोग ६ चेयणावि ७ य, निव्यित्ती ८ अद दाराई ॥ १॥" इति ।
“લક્ષણ, પ્રરૂપણું, પરિમાણ, વધ, શસ, ઉપલેગ વેદના અને નિવૃત્તિ. આ આઠ द्वा२ ४ा छे." (१)
(१) सारસં –પૃથ્વી સજીવ છે, એ વિષયમાં શું પ્રમાણ છે?
સમાધાન –પ્રથમ અનુમાન પ્રમાણને લઈ એ–પૃથ્વી સચેતન છે. કારણ કે તમાં ચેતનાથી અધિણિત શરીરની ઉપલબ્ધિ થાય છે. ગાય અને અશ્વિની સમાન,
प्र. मा. ५४