________________
आचारचिन्तामणि- टीका अभ्य. १ उं. २ सू. १ विशिष्टाज्ञानाभाव कारणम् ४२१ पिपासा त्रास मियवियोगा - ऽऽधि-व्याधि-परिपीडिते, अस्मिन् लोके तत्र तत्र सर्व माणिy पृथक् = प्रत्येकं पश्य । आतुराः = विषयसुखतृष्णाव्याकुला अज्ञानिनः अस्मिन् लोके परितापयन्ति = पृथिव्यादिजीवान् परिपीडयन्ति इति पश्येत्यर्थः ।
यद्वा-लोकः - पजीवनिकायः, आर्तः = परिपीडितः अस्तीति शेषः । कुतः कारणाद् आर्तः ? इत्यत आह- ' परिजुण्णे ' इति । यतः परिजीर्णः =मोक्ष मार्गमवृत्तावक्षमः । कथं परिजीर्णः ? इत्यत आह- 'दुस्संबोहे' इति, यतो दुःसंबोधः ब्रह्मदत्तचचरणकरणशिक्षां ग्रहीतुमसमर्थः । दुःसंबोधः कुतोऽस्ती ? - त्यत आह-यतः - अविज्ञानकः - विज्ञानरहितः, पूर्वभवार्जितघोरतरहिंसादिदुरितकर्म
मानसिक पीडा, शारीरिक पीडा आदि से पीडित इस लोक में जहाँ पृथक्-पृथक् प्राणियों को देखो । वे विषयसुख के लिए व्याकुल एवं ज्ञानहीन हो कर संसार में संताप भोग रहे हैं । वे पृथिवीकाय आदि जीवों को पीडा पहुंचाते हैं ( यह देखो ) ।
अथवा - पडुजीवनिकायरूप यह लोक आर्स है-पीडा भुगत रहा है । यह किस कारण से आतें है ? इस प्रश्न का उत्तर यह है कि वह परिजीर्ग अर्थात् मोक्षमार्ग में प्रवृत्ति करने में असमर्थ है। यह परिजीर्ण क्यों है ? इस का समाधान यह है किवह दु:संबोध है अर्थात् ब्रह्मदत्त की भाँति चरण--करण की शिक्षा ग्रहण करने में अशक्त है । यह दुःसंबोध क्यों है ? इस का कारण यह है कि वह ज्ञानहीन है अर्थात् पूर्वभव में उपार्जन किये हुए घोरतर हिंसा आदि पापकर्मी के वश हो कर एवं अत्यन्त
માનસિક પીડા, શારીરિક પીડા, આદિથી પીડિત આ લેાકમાં જ્યાં-ત્યાં જૂદા-જૂદા પ્રાણીઓને જુએ, તે વિષયસુખ માટે વ્યાકુલ એવ જ્ઞાનહીન થઈને સોંસારમાં સતાપુ ભેગવી રહ્યા છે. તે પૃથિવાકાય આદિ જીવાને પીડા પહાંચાડે છે. તે જુઓ.
અથવા ષડૂજીવનિકાયરૂપ આ લાક આત્ત છે-પીડા ભેગવી રહ્યા છે. તે શુ કારણુચી આત્ત છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તર એ છે કેઃ તે પરિજી અર્થાત્ મેક્ષ માગમાં પ્રવૃત્તિ કરવાને અસમર્થ છે. તે જીણુ શા માટે છે? તેનું સમાધાન એ છે કે—તે દુઃસબંધ છે, અર્થાત્ પ્રાર્ત્તની પ્રમાણે ચરણુ-કરણની શિક્ષા ગ્રહણ કરવામાં અશકત छे, ते दुःसाधा भाटे छे? तेनुं रथे छे :- ते ज्ञानहीन छे, अर्थात् पूर्वः સવમાં ઉપાર્જન કરેલા ઘારતર હિંસા આદિ પાપકર્માને વશ થઈને, એમ—એ પ્રમાણે