________________
४२०
आचारा
टीका
लोकः पृथिव्यादिपजीवनिकायः खलु ज्ञानावरणीपाद्यष्टविधकर्मबन्धहेतुभूवसावद्य क्रिया विशेषस्वरूपानवबोधेन आर्तः = विषयसुखतृष्णाव्याकुलो भवति । अत एव परिधूनः शारीरमानसादिदुःखानलसंतप्तः । यद्वा-परिजीर्गः क्षायोपशमिकभावाभावेन मोक्षमार्गमवृत्तावक्षमः, अत एव - दुःसंबोध: त्रह्मदत्तत्रचरणकरणशिक्षां ग्रहीतुमसमर्थः, अत एव अविज्ञानंक:- सम्यग्ज्ञानरहितो भवति, अत एव पूर्वभवस्मृतिरूपमपि विशिष्टं ज्ञानं न भवतीति भावः । 'पश्य' इति पदेन शिष्येति संबोधनपदस्याध्याहारः - हे शिष्य ! प्रव्यथिते = पूर्वोपार्जितकर्मोदयेन क्षुषा
टीकार्थ-लोक अर्थात् पृथिवीकाय आदि छह प्रकार के जीव, ज्ञानावरण आदि आठ प्रकार के कर्मों के बन्धके कारणभूत सावध व्यापारों का स्वरूप न समझकर आर्त होते हैं-विषयसुख की तृष्णा से व्याकुल होते हैं । अतएव वे शारीरिक और मानसिक दुःखों की आग से संतप्त हैं । अथवा क्षायोपशमिक भावों के अभाव के कारण मोक्षमार्ग में प्रवृत्ति नहीं कर सकते । इसी कारण वे ब्रह्मदत्त की तरह चरण और कारण की शिक्षा लेने में भी असमर्थ हैं। ऐसे जीव अविज्ञानक अर्थात् सम्यग्ज्ञान से रहित होते है, इसी कारण उन्हें पूर्व भव की स्मृतिरूप विशिष्ट ( जातिस्मरण ) ज्ञान भी नहीं होता ।
'पश्य' (देखो ) इस पद के द्वारा शिष्य के संबोधन का अध्याहार किया गया है । हे शिष्य । पूर्वोपार्जित कर्मों के उदय से भूख, प्यास, त्रास, इष्टवियोग, ટીકા લેાક અર્થાત્ પૃથ્વીકાય આદિ છ પ્રકારના જીવસમૂહ જ્ઞાનાવરણે આદિ આઠ પ્રકારના કર્મોના 'ધના કારણે સાવદ્ય વ્યાપારાના સ્વરૂપને નહિ સમજીને આત થાય છે. વિષય સુખની તૃષ્ણાથી વ્યાકુલ થાય છે. તે કારણથી તે શારીરિક અને માનસિક દુઃખાની આગથી સંતમખતપેલા છે. અથવા ક્ષાયેાપશમિક ભાવાના અભાવના કારણે મેાક્ષમાગમાં પ્રવૃતિ કરી શકતા તથી. એ કારણથી તે બ્રહ્મદત્તની પેઠે ચરણુ અને કરણની શિક્ષા લેવામાં પણ અસમર્થ છે, એવા જીવ વિજ્ઞાન અર્થાત્ સભ્યજ્ઞાનથી રહિત હાય છે. આ કારણથી તેને પૂર્વભવની સ્મૃતિરૂપ વિશિષ્ટ (लतिस्भर५) ज्ञान याशु यतुं नथी.
6 पश्य • (દેખાdવા) આ પથી શિષ્યના સમ્બંધનનું અધ્યાહાર કરવામાં मा०यु छे; हे शिष्य ! यूवोपार्जित हभौना हियथी लूण, तरस, त्रास, ईष्टवियोग,
